به گزارش خودرونگاران به نقل از صمت، این رقم ۱۰ سال پیش، بالای ۲۷هزار نفر بود و در یک دهه گذشته، با تلاش ملی برای بهبود عملکرد ۳ عامل موثر در تصادفات، کاهش ۱۰هزار نفری را تجربه کرد که اگرچه کاهش چشمگیری است اما هنوز با استانداردهای جهانی فاصله دارد.
۳ عامل مهم موثر در تصادفات، انسان، راه و وسیله نقلیه هستند، در میان این عوامل اگرچه انسان بیشترین سهم را دارد اما از سهم سلامت خودرو در کاهش تصادفات نباید غافل شد. در این زمینه معاینه فنی به عنوان سیستمی برای عیب‌یابی خودرو نقش مهمی در کاهش تصادفات خواهد داشت.
مشکل در سیستم ترمز و فرمان‌پذیری خودرو، نقص فنی در سیستم روشنایی، نداشتن برف‌پاک‌کن استاندارد، غیراستاندارد بودن لاستیک‌ها، استفاده نکردن از شیشه‌های غیراستاندارد، از نقص‌های فنی خودرو است که در شرایط خاص احتمال وقوع تصادف را افزایش می‌دهد. همه این موارد در معاینه فنی قابل شناسایی است.
اگرچه آمار دقیقی درباره سهم معاینه فنی از تصادفات وجود ندارد اما سخنگوی ستاد معاینه فنی با اشاره به آمار جهانی، تصویری کلی از این وضعیت ترسیم می‌کند. محمدرضا گویا توضیح می‌دهد که بر اساس آمار اعلام شده از سوی اتحادیه اروپا، علت ۱۰ تا ۱۱درصد تصادفاتی که در دنیا منجر به مرگ می‌شود، مربوط به نقص فنی خودرو است. بنابراین با توجه به اینکه سن خودروها و وسایل نقلیه‌ای که در ایران تردد دارند، بیشتر از اروپا و وضعیت استاندارد ما با آنها متفاوت است، شاید این آمار در ایران حدود ۲ تا ۳ برابر باشد.
اگرچه از میان ۳ عامل انسان، جاده و خودرو، انسان (خطای انسانی) بیشترین سهم را در تصادفات دارد اما سهم وسیله نقلیه را نمی‌توان فراموش کرد. گویا در این زمینه یادآوری کرد: آنطور که سال گذشته در یک کنفرانس علمی عنوان شد، حدود ۳۹درصد کسانی که در تصادفات زنده می‌مانند و دچار ضایعات نخاعی می‌شوند، دچار سانحه واژگونی خودرو شده‌اند که اگرچه این مسئله را به حساب خطای انسانی می‌گذارند اما این واژگونی می‌تواند به‌دلیل نقص در ایمنی خودرو باشد، به‌عنوان نمونه اگر سیستم کمک‌فنر خودرو سلامت لازم را نداشته باشد، می‌تواند منجر به واژگونی خودرو شود.
سخنگوی ستاد معاینه فنی با تاکید بر اینکه دنیا به سمت رعایت کامل اصول ایمنی و معاینه فنی خودروها حرکت کرده است، افزود: خطای انسانی انکارناپذیر است، بنابراین باید در راستای رساندن ایمنی خودرو به بیشترین اندازه ممکن گام برداریم و نظارت مطلوب بر عملکرد خودروها داشته باشیم تا سهم خودرو در تصادفات به کمترین میزان ممکن
برسد. او در بیان تاثیر مراحل مختلف معاینه فنی در کاهش تصادفات گفت: در معاینه فنی ۱۸ مورد کنترل می‌شود که ۹۰درصد این موارد مربوط به مباحث ایمنی خودرو و یک تا ۲ آزمایش مربوط به آلایندگی است. آنطور که وی توضیح می‌دهد ۳۰درصد خودروهایی که به مراکز معاینه فنی مراجعه می‌کنند، نقص فنی دارند و در مراجعه بعدی، پس از رفع ایراد موفق به دریافت معاینه فنی می‌شوند. از میان این ۳۰درصد، ۱۱درصد به‌دلیل نقص فنی ترمز مردود می‌شوند؛ نقصی که می‌تواند عامل بروز حادثه در هریک از این خودروها باشد.
به گفته گویا، هر سال در آستانه فرارسیدن نوروز، آمار مراجعه به مراکز معاینه فنی در کشور افزایش می‌یابد زیرا برگه معاینه فنی ازجمله مدارکی است که در جاده‌ها توسط پلیس کنترل می‌شود. امسال نیز در روزهای آخر اسفند میزان مراجعه خودروها به مراکز افزایش یافته است، به‌طوری‌که روزانه ۳۰۰ تا ۳۵۰۰ خودرو به مراکز معاینه فنی مراجعه می‌کنند و هرچه به روزهای پایانی سال نزدیک می‌شویم، این آمار افزایش می‌یابد.
گویا معتقد است اگرچه سهم دقیق معاینه فنی در کاهش ۱۰هزار نفری آمار کشته‌شدگان در سوانح رانندگی در سال‌های اخیر مشخص نیست و نیاز به بررسی‌های دقیق و همه‌جانبه دارد اما به‌طور قطع معاینه فنی در این زمینه تاثیرگذار بوده است.
لزوم تغییر سن معافیت معاینه فنی
برای آگاهی از سهم معاینه فنی در سوانح رخ داده برای خودروهای سنگین، سراغ یکی از مسئولان سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای به‌عنوان متولی معاینه فنی این خودروها رفتیم.
جواد هدایتی، مدیرکل دفتر آمار، ایمنی و ترافیک سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای در پاسخ به بر اساس آمار اعلام شده از سوی اتحادیه اروپا، علت ۱۰ تا ۱۱درصد تصادفاتی که در دنیا منجر به مرگ می‌شود، مربوط به نقص فنی خودرو است توضیح داد: با توجه به راه‌اندازی نخستین مرکز معاینه فنی خودروهای سنگین در ایران در سال ۸۵ معاینه فنی این خودروها در کشور پیشینه ۱۰ تا ۱۲ساله دارد و تا امروز ۱۴۵ مرکز معاینه فنی وسایل سنگین در ایران فعال شده است.
به گفته هدایتی، سهم مواردی که در معاینه فنی بررسی می‌شود در تصادفات، با عدد و رقم بیان شدنی نیست زیرا در ایمنی مسئله کنترل و ارزیابی (M&E) وجود دارد که براساس آن، باید اطلاعات دقیق درباره جزییات تصادفات را داشته باشیم تا بتوانیم سهم نقص فنی خودرو در تصادفات را به‌دست آوریم اما در ایران معمولا به چنین اطلاعاتی دسترسی نداریم و نمی‌توانیم دلایل سانحه را به‌طور دقیق مشخص کنیم، بنابراین آمار اعلام شده در این زمینه چندان مستند و مستدل نخواهد بود.
وی اعتقاد دارد یکی از ایرادهای معاینه فنی در کشور ما معافیت ۵ساله خودروها از معاینه فنی است؛امری که در هیچ جای دنیا متداول نیست و حداکثر سن معافیت ۳ سال است. او در این زمینه توضیح داد: در حالی به خودروهای صفر کیلومتر معافیت ۵ساله از معاینه فنی داده می‌شود که پیمایش خودروهای نو در مقایسه با سایر خودروها بیشتر است.
به گفته مدیرکل دفتر آمار، ایمنی و ترافیک سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای در حالی که متوسط پیمایش خودرو سبک ۲۰هزار کیلومتر است خودروهای سنگین و حمل‌ونقل عمومی در سال ۸۰هزار کیلومتر کار می‌کنند، بنابراین نیاز بیشتری به معاینه فنی دارند زیرا ایمنی آنها بیشتر در معرض خطر است. هدایتی توضیح داد: در همین زمینه به مجلس شورای اسلامی پیشنهاد کاهش سن معافیت معاینه فنی به ۲سال را پیشنهاد داده‌ایم. او نکته مهم دیگر برای ارتقای کیفیت معاینه فنی و کاهش تصادفات را افزایش نرخ معاینه فنی می‌داند. هدایتی توضیح داد: در حال حاضر هزینه دریافت معاینه فنی بسیار ناچیز است و امکان سهل‌انگاری در معاینه فنی به‌دلیل به صرفه نبودن وجود دارد زیرا مراکز هزینه‌های بالایی برای مالکان‌شان دارد و ممکن است درآمد پایین روی کیفیت کار آنها اثرگذار باشد. وی با اشاره به ثابت بودن ۳ساله نرخ معاینه فنی با وجود تورم اظهار کرد: نرخ‌های فعلی تناسبی با انتظارات بخش خصوصی ندارد بر این اساس افزایش نرخ را از ابتدای امسال پیشنهاد داده‌ایم که باید به تصویب هیات وزیران برسد.
براساس آماری که هدایتی داده است، آمار پزشکی قانونی نشان می‌دهد، کل کشته‌شدگان سوانح جاده‌ای که سرنشین ناوگان عمومی (راننده و مسافر) بوده‌اند، حدود ۲درصد کل تلفات در سال را شامل می‌شود. به گفته هدایتی، این مسئله بیانگر آن است که ۹۸درصد کشته‌شدگان حوادث جاده‌ای، رانندگان و سرنشینان خودروهای شخصی، موتورسیکلت‌سواران و عابران پیاده
هستند. به گفته او ۳۳درصد تلفات سوانح برون‌شهری، عابران پیاده و موتورسواران هستند. همچنین از میان تصادفات منجر به مرگ در سال، حدود ۸۵ درصد مربوط به خودروهای شخصی است. این آمار بیانگر آن است که در کنار اصلاح رفتارهای انسان به‌عنوان کاربر خودرو، می‌توان با افزایش ایمنی خودروها نیز در کاهش تلفات سوانح رانندگی گام برداشت.