به گزارش خودرونگاران به نقل از صمت ، براساس آماری که از سوی سازمان بین‌المللی سازندگان وسایل نقلیه موتوری منتشر شد، فروش خودرو در ایران در سال ۲۰۱۵م نسبت به سال ۲۰۱۴م، نزدیک به ۵۱ هزار و ۳۰۰ دستگاه کاهش داشته است. در سال ۲۰۱۳ میلادی نیز بیش از یک میلیون و ۱۰۶ هزار خودرو در ایران به فروش رسیده بود. فروش اقتصادی با میزان کارخانه‌هایی که یک شرکت خودروسازی در اختیار دارد، ارتباط مستقیم داشته و به طور کلی هر کارخانه خودروسازی سالانه باید حداقل ۲۰۰ هزار خودرو به فروش برساند.

براساس هدف‌گذاری وزارت صنعت، معدن و تجارت خودروسازان مکلف شده‌اند حدود یک میلیون و ۳۵۰ هزار خودرو به تولید برسانند که به طور طبیعی این میزان از تولید آمار فروش را بالا برده و خودروسازان را به فروش اقتصادی‌تر نزدیک می‌کند.

فروش اقتصادی با مدل نوآوری
در صنعت خودرو نسبت به دیگر صنایع واژه‌هایی نظیر تولید اقتصادی، تیراژ اقتصادی، فروش اقتصادی و... بسیار شنیده می‌شود و در این گزارش تصمیم دارد به تعریفی جامع از مفهوم فروش اقتصادی در صنعت خودرو دست یابد. به گفته استاد دانشگاه مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت، فروش اقتصادی براساس مقیاس اقتصادی اتفاق می‌افتد. امیرحسن کاکایی معتقد است دستگاه‌های تولیدی (چه تولید داشته باشند و چه نداشته باشند) با هزینه‌های حداقلی از جمله استهلاک، انرژی برق، نگهبانی و... روبه‌رو هستند که به این هزینه‌ها، هزینه‌های ثابت گفته می‌شود. از طرفی هنگامی‌که تولید افزایش می‌یابد متناسب با آن برخی هزینه‌های متغیر از جمله نیروی انسانی به وجود می‌آید. اگر تولیدکننده‌ای به تعدادی از فروش برسد که بتواند هزینه‌های ثابت و جاری آن کمتر از قیمت فروش باشد و تولیدکننده به سوددهی برسد در این صورت فروش آن اقتصادی خواهد بود. آنطور که این استاد دانشگاه اظهار می‌کند، فروش اقتصادی در صنعت خودرو به معنای به سودرسیدن شرکت‌های خودروسازی با کسر هزینه‌های مختلف خواهد بود. کاکایی فروش اقتصادی در مجموعه‌های خودروسازی بزرگ داخلی مانند ایران‌خودرو و سایپا را در صورتی عملی می‌داند که باتوجه به امکانات فعلی اگر فروش سالانه این شرکت‌ها به ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار دستگاه برسد، این خودروسازان به فروش اقتصادی دست یافته‌اند. براساس تحلیل این استاد دانشگاه به طور معمول اگر یک کارخانه خودروسازی فروشی زیر ۲۰۰ هزار دستگاه در سال داشته باشد، فروش آن به صرفه نخواهد بود. وی بر این باور است که اگر خودروسازی خواهان نوآوری اقتصادی است باید در طول سال حداقل یک میلیون خودرو تولید کند. بسیاری از بزرگان دنیا به سمت ادغام حرکت کرده‌اند تا هزینه‌های نوآوری برای آنها مقیاس اقتصادی داشته باشد. مقیاس اقتصادی نوآوری تولید بالای یک میلیون خودرو است و به لحاظ تولیدی همان ۲۰۰ هزار خودرو برای یک کارخانه است و اگر خودروسازی چند کارخانه داشته باشد این عدد در تعداد کارخانه‌ها ضرب می‌شود. تیراژ تولید خودروسازان داخلی نسبت به هدف‌گذاری‌های تعیین شده در سال گذشته کمتر بوده است و این صنعتگران امیدوارند در همکاری با خودروسازان خارجی ضمن افزایش تیراژ و صادرات ۳۰درصدی محصولات‌شان به بازارهای جهانی، در وضعیت فروش بهتری قرار گیرند. کاکایی در ارتباط با نقش خودروسازان خارجی برای دستیابی به فروش اقتصادی خودروهای تولیدی در ایران می‌گوید: در قرارداد با خودروسازان خارجی به طور معمول تولید ۲۰۰ هزار خودرو عنوان شده که نشان می‌دهد نوآوری در جایی دیگر انجام شده و قرار است در ایران خودروها تنها به تولید برسند که این عدد مناسب است. مقیاس اقتصادی در صنعت قطعه‌سازی نیز مصداق دارد و شاید امکان تولید برخی قطعات در کشور وجود داشته باشد اما تولید آنها صرفه اقتصادی نخواهد داشت.

در ایران اقتصادی نیست
علاوه بر استاد دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت، یک کارشناس صنعت خودرو نیز دستیابی به سودآوری تولید خودرو با کسر هزینه‌های مختلفی که در این صنعت وجود دارد را لازمه فروش اقتصادی می‌داند. حسن کریمی‌سنجری به این نکته اشاره می‌کند که برای تولید خودرو هزینه‌های مختلفی از جمله خرید مواد اولیه و هزینه‌های سربار وجود دارد که در این شرایط فروش اقتصادی برای خودروساز زمانی اتفاق می‌افتد که بتواند در فروش میزان خودروهای تولیدی، این هزینه‌ها را جبران کرده و علاوه بر آن فروش برای شرکت خودروسازی سودآوری به همراه داشته باشد. وی در این‌باره توضیح می‌دهد: صنعت خودرو، صنعتی سرمایه‌بر بوده و باید میزان تولید در خطوط تولید بالا باشد و به دیگر سخن نمی‌توان خط تولیدی راه‌اندازی کرد که تنها ۲۰ خودرو در آن به تولید رساند. عدد فروش باید به اندازه‌ای باشد که علاوه بر پوشش هزینه‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها، خودروساز به سودآوری برسد و در کنار آن با قیمتی رقابتی محصولات خود را بفروشد.
کریمی سنجری معتقد است خودرو از نظر قیمت‌گذاری به مکانیزم عرضه و تقاضا وابسته است بنابراین برای رسیدن به فروش اقتصادی لحاظ قیمت رقابتی و کاهش هزینه‌های سربار ضروری خواهد بود و در این بین گاهی برخی هزینه‌های تحمیلی به خودروسازان سرسام‌آور است. این کارشناس خودرو در پاسخ به اینکه آیا در حال‌حاضر خودروسازان داخلی به فروش اقتصادی دست یافته‌اند، می‌گوید: برخی هزینه‌های انباشت به دلیل مدیریت نکردن دارایی‌ها و سرمایه‌ها و تولید از گذشته به شرکت‌های خودروساز تحمیل شده است که با درنظر گرفتن این هزینه‌ها در حال‌حاضر فروش خودرو در کشور اقتصادی نیست. وی اضافه می‌کند: بازار فروش خودرو در ایران از ظرفیت بالایی برخوردار است اما از آنجایی که هزینه تمام‌شده برای خودروساز بالاست، این صنعتگران با تولید اقتصادی فاصله دارند. از سویی خودروسازان در بخش تحریک تقاضا موفق عمل نکرده‌اند. کریمی‌سنجری معتقد است کیفیت پایین خودرو و رقابتی نبودن قیمت روی تقاضا تاثیرگذار است. به دیگر سخن برخی محدودیت‌ها در بخش تقاضا و برخی محدودیت‌ها در بخش عرضه خودرو وجود دارد که باعث می‌شود قیمت خودرو رقابتی نباشد. از طرفی دیگر جنگ قیمت‌گذاری سال‌هاست که بین خودروسازان و شورای رقابت جریان دارد. این مسئله نشان می‌دهد خودروسازان کشور در مقابل مکانیزم‌های کاهنده قیمت مقاوم هستند زیرا با قیمت تمام شده بالا به تولید محصول می‌پردازند که این مسائل روی فروش اقتصادی اثر می‌گذارد. این کارشناس صنعت خودرو ادامه می‌دهد: برای نمونه اگر بتوان خودرویی را با ایکس نفر نیروی‌انسانی تولید کرد، در حال‌حاضر با Y نفر نیروی‌انسانی تولید می‌شود که Y چند برابر ایکس است بنابراین نمی‌توان انتظار تولید بهینه و اقتصادی در صنعت خودرو داشت. هنگامی‌که تولید اقتصادی نباشد، فروش هم اقتصادی نخواهد بود. آنطور که کریمی‌سنجری می‌گوید: فضای کسب‌وکار یکی از عوامل موثر در فروش اقتصادی است. فضای کسب‌وکار مجموعه‌ای از قوانین و عواملی است که از بیرون به بنگاهی اقتصادی تحمیل می‌شود. در حال حاضر خودروسازان کشور اجازه تعدیل نیرو ندارند. به عنوان نمونه هنگامی که شرکت پژو در زمان تحریم ارتباط خود با شرکت‌های خودروسازی را قطع کرد، بلافاصله به تعدیل بیش از ۱۰ هزار نفر از کارکنان خود پرداخت این در حالی است که شرکت ایران‌خودرو نتوانست اینگونه عمل کند و علاوه بر تحمل فشارهای تحریم، اجازه تعدیل نیرو نداشت. بنابراین فضای کسب و کار در کشور رقابتی نیست. روش‌های تامین سرمایه در شرکت‌های خودروسازی موضوع دیگری است که این کارشناس صنعت خودرو با اشاره به آن توضیح می‌دهد: تامین سرمایه در گردش شرکت‌های خودروساز در کشور به‌گونه‌ای است که بانک‌ها با بهره‌های بالا هزینه‌های هنگفتی به خودروسازان تحمیل می‌کنند. این موارد دست در دست هم داده، قیمت رقابتی خودرو را از بین می‌برد، خودرو با کیفیت پایین به تولید می‌رسد و حاشیه سود خودروسازان کاهش می‌یابد که در این صورت فروش اقتصادی معنا ندارد. بر اساس آنچه در این گزارش مورد بررسی قرار گرفت، خودروسازان داخلی از ظرفیت‌های لازم برای دستیابی به فروش اقتصادی برخوردارند و برای گام نهادن در این مسیر ناچار به کاهش هزینه‌های تولید هستند. در این بین قوانین داخلی و فضای کسب و کار حاکم در کشور نیز باید نقشی کاهنده در هزینه‌های سربار داشته باشد نه اینکه بر میزان بدهی و هزینه‌های موثر در قیمت تمام شده یک خودرو بیفزاید.