کیفیت پایین، انگیزه قاچاق
قاچاق خودرو به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد که در این بین انگیزه‌ها و خلأهای موجود برای واردات این خودروها باید مورد بررسی قرار گیرد. آنطور که یک کارشناس مناطق آزاد می‌گوید برخی از افراد که سال‌ها خارج از کشور زندگی کرده‌اند هنگامی‌که به ایران می‌آیند تمایل دارند از خودروهای جدید و روزآمد خارجی استفاده کنند. از سویی کیفیت پایین برخی خودروهای داخلی، مصرف‌کنندگان را به خرید خودروهای خارجی با مدل جدید و مدرن‌تر ترغیب می‌کند. عبدالرسول خلیلی اظهار می‌کند: در نگاهی کلی دو عامل واردات خودرو خارجی به کشور را جذاب می‌کند. نخست آنکه تفاوت کیفیت خودروهای داخلی با برخی خودروهای خارجی برای واردات انگیزه به وجود می‌آورد و دوم تنوع محصول و روزآمد بودن خودروهای خارجی در این رویه اثرگذار خواهد بود.
به گفته این کارشناس مناطق آزاد، هنگامی‌که خودروهای خارجی وارد کشور می‌شوند از قیمت مناسبی برخوردارند اما عوارض گمرکی و برخی هزینه‌های جانبی دیگر قیمت آنها را گاهی ۲ تا ۳ برابر افزایش می‌دهد. در این شرایط خودرو با قیمت بالا و چند برابری به‌دست مشتری می‌رسد. وی در ارتباط با دلایل قاچاق خودرو توضیح می‌دهد: قاچاق خودرو به کشور ریشه در موارد گفته شده دارد. اگر مصرف‌کننده‌ای به صورت قانونی خودرویی را وارد کشور کند از آنجایی که ناچار به پرداخت عوارض بالایی است، ترجیح می‌دهد خودرو را به صورت قاچاق وارد کند اما اینکه چگونه با وجود سخت‌گیری‌های قانونی، خودرو موردنظر از گمرک ترخیص می‌شود، این مسئله ابهام دارد. البته این رویه برای مصرف‌کننده عاقبت خوشایندی نخواهد داشت. خلیلی به این پرسش که آیا قانون ممنوعیت واردات خودروهای با حجم موتور بالای ۲۵۰۰ سی‌سی، در قاچاق این خودروها موثر است، می‌گوید: به طور کلی ممنوعیت در مصرف‌کننده انگیزه به وجود می‌آورد. قوانین باید شفاف‌تر شده و به سلیقه مصرف‌کننده توجه بیشتری شود. گاهی اعمال برخی قوانین شرایط را به مصرف‌کننده تحمیل کرده و قدرت انتخاب را از او می‌گیرد. برداشتن محدودیت‌ها علاوه بر آن دست مصرف‌کننده را برای انتخاب باز می‌گذارد و در نهایت منجر به رقابت خواهد شد.

جست‌وجوی قاچاق از مبادی رسمی
چندی پیش واردات بیش از ۱۰ خودرو لوکس خارجی قاچاق در کشور به موضوعی بحث‌برانگیز تبدیل شد؛ خودروهایی که برخی از آنها شماره‌گذاری شده و در اختیار مشتری قرار گرفته بود و تعجب همگان را برانگیخت! به باور یک کارشناس صنعت خودرو موضوع قاچاق خودرو هیچ منطقی ندارد زیرا خودرو از مهم‌ترین مبدأ که همانا شماره‌گذاری است عبور می‌کند بنابراین خودرویی که قاچاق باشد، اسناد آن در زمان شماره‌گذاری به راحتی قابل‌شناسایی است از این‌رو به‌راحتی نمی‌توان خودرو قاچاق وارد کشور کرد. از سویی نمی‌توان روی یک خودرو پلاک جعلی نصب کرد.
عبدالله بابایی   اظهار کرد: اینکه برخی خودروها به صورت قاچاق وارد کشور شده و علاوه بر آن شماره‌گذاری می‌شوند جای سوال است که باید دلیل آن را در مبادی واردات جست‌وجو کرد. گمرک با توجه به مستندات ثبت سفارش انجام می‌دهد و از قبل شرکت بازرگانی که خدمات پس از فروش ارائه می‌دهد آن را تایید می‌کند. در این شرایط امکان ترخیص یک خودرو از گمرک ایجاد می‌شود. به گفته بابایی، برای واردات یک خودرو باید نمونه‌ای از آن خودرو وارداتی از سوی واردکننده از قبل استانداردها را دریافت کند و پس از آن در وزارت صنعت، معدن و تجارت شناسایی می‌شود و در ادامه گمرک مجوز ورود آن را صادر می‌کند. گاهی پیش می‌آید که خودرویی استانداردهای سازمان ملی استاندارد را کسب نکرده و از آن طرف شماره‌گذاری شده که در این شرایط مشخص نیست چگونه این خودرو روانه بازار شده است! این کارشناس خودرو که در بخش واردات خودرو نیز تجربه دارد با طرح یک مثال به تکمیل سخنان خود پرداخته و توضیح می‌دهد: در دوره‌ای که من در شرکتی وارداتی مشغول فعالیت بودم، تصمیم به واردات خودرویی آلمانی داشتیم و نسبت به استانداردسازی آن اقدام کردیم. پس از آن نگران بودیم که این مدل خودرو وارد بازار سیاه نشده و بدون پرداخت هزینه‌ای از سوی افراد سودجو، رقیب ما شود. بعد از آن متوجه شدیم که خودرو پیش‌تر به بازار آمده و خرید و فروش شده است!
وی تصریح می‌کند: هنگامی‌که خودرو از مبادی صحیح وارد نشود امکان دست‌کاری در آن همچون پایین آوردن کیلومترشمار و... وجود دارد؛ خودروهایی دست‌دومی که به عنوان صفر کیلومتر به مشتری فروخته می‌شود. در صورتی که اگر مبادی رسمی برای واردات وجود نداشته باشد، میزان قاچاق نیز افزایش می‌یابد. براساس این گزارش، قاچاق خودرو آنهم در شرایطی که مبادی مختلفی روی واردات آن نظارت دارد، تعجب‌برانگیز است. آنطور که کارشناسان می‌گویند یکی از دلایل اصلی این مسئله وجود قوانین دشوار برای واردات برخی خودروهای پرطرفدار دنیا به کشور است که به انگیزه قاچاق آنها قوت می‌بخشد. در این شرایط برای جلوگیری از قاچاق خودرو بهتر است قوانین واردات موردبازنگری قرار گیرد تا با واردات خودروهای مختلف علاوه بر پاسخگویی به نیاز مشتریان، درصد قاچاق خودرو نیز کاهش یابد.