امرا... امینی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی افزایش قیمت ارز را در بازار خودرو بررسی می‌کند.

طی روزهای گذشته قیمت دلار به بیش از ۳۹۰۰ تومان افزایش یافته و این اتفاق، همهمه را در بازار خودرو به‌وجود آورده که احتمالا قیمت‌ها بالا می‌رود. به نظر شما قیمت ارز در بازار خودرو تکانه‌هایی به وجود می‌آورد؟

به طور کلی تداوم ارز چهار هزار تومانی روی همه بازارها تاثیرگذار است و روی هر کالایی که منشا خارجی دارد، تاثیر می‌گذارد. به نظر می‌رسد به این دلیل که دولت در بودجه ۳۳۰۰ تومان دلار را در نظر گرفته است تا ۳۶۰۰ تومان هم می‌رود، اما بیشتر نمی‌شود.

در اقتصاد همواره اعلام می‌شود که اگر قیمت ارز افزایش داشته باشد و به قیمت واقعی خود برسد، به دنبال خود افزایش تولید و اشتغال و به تبع آن صادرات را می‌آورد. به نظر شما افزایش قیمت ارزی که در دستور کار قرار گرفته می‌تواند دستاوردهای مثبت برای ما به همراه بیاورد؟

این موردی که گفتید زمانی تحقق پیدا می‌کند که همه بخش‌ها به خوبی به کار خود ادامه دهند؛ نه آنکه همه بخش‌ها مشکل داشته باشد و ما بخواهیم با افزایش نرخ ارز مشکلات را برطرف کنیم. در حال حاضر صادرات ما هم وابسته به واردات است. به عنوان مثال، مواد اولیه داروهای صادراتی ما هم خارجی است. به همین ترتیب بسیاری از خودروهایی که ما در کشورمان تولید می‌‎کنیم با مواد اولیه خارجی صورت می‌‎گیرد. بنابراین وقتی شرایط این‌گونه است، ارز وارداتی با ارز صادراتی، خنثی عمل می‌کند. در کشوری می‌توان انتظار داشت که با افزایش نرخ ارز صادرات افزایش پیدا کند که توانمندی آن را داشته باشد که مواد اولیه را تولید کند. در ایران این مورد صدق نمی‌کند. باید شرایط طوری باشد که کارایی‌، اثربخشی و در نهایت بهره وری بالا باشد و کالاهای رقابتی تولید شود. وقتی در صنعت خودرو ما مواد اولیه و سایر بخش‌های تولید به خارجی‌ها وصل باشد، نمی‌توانیم انتظار افزایش صادرات داشته باشیم.

رئیس فدراسیون واردات بر این باور است که افزایش قیمت ارز برای واردکنندگان مطلوب نیست و می‌تواند تاثیر مستقیمی روی افزایش قیمت خودرو داشته باشد. اگر این موضوع به ضرر واردکنندگان است، فرصت برای تولیدکنندگان داخلی فراهم می‎‌شود. این موضوع را چطور ارزیابی می‌‎کنید؟

به طور کلی دلیل اصلی اینکه واردکنندگان توانستند در مدت زمان کوتاه مبالغ هنگفتی به جیب بزنند به دلیل ارز ارزان بود. این موضوع را در نظر داشته باشید که اگر ارز ارزان باشد واردات به طرز چشمگیری افزایش پیدا می‌‎کند. البته با دلار چهار هزار تومانی هم واردکنندگان می‌توانند خودرو وارد کنند، اما تصور کنید زمانی که دلار هزار تومان بود این افراد چند ۱۰۰ درصد سود به دست آوردند؟ وقتی دلار افزایش داشته باشد، واردکننده بیشتر از یک حد و مرز مشخص نمی‌تواند کالا وارد کند، اما به این دلیل که ما با غول بسیار بزرگی به نام اقتصاد چین رو به رو هستیم، قیمت واقعی هم آن‌چنان تاثیرگذار نیست، زیرا اقتصاد چین این‌طور است که با هر قیمتی تولید داشته باشید، نصف آن میزان قیمت گذاری می‌کند. چین به پدیده‌ای تبدیل شده که اقتصاد تمام کشورها را شکسته است. در نتیجه افزایش و کاهش نرخ ارز تاثیری در صادرات و تولید خودرو کشورمان ندارد.

می‌توانیم از این منظر به موضوع نگاه کنیم که وقتی واردات کاهش پیدا کند، تولیدکنندگان داخلی که انحصاری هم هستند، قیمت کنونی خود را بالا ببرند و روی مردم فشار را بیشتر کنند؟

بله، درست است. تولیدکنندگان داخلی قیمت‌ها را بالا می‌برند. به طور کلی ما برخی مشکلات ساختاری مانند مالیات، هزینه‌های تولید، قانون کار و.. در صنایع مختلف کشورمان داریم که خودمان هم نمی‌توانیم تولید کنیم. اینکه بازار خودرو ما چند سال است در رکود قرار دارد به دلیل مشکلات ساختاری است. مهم‌ترین مشکل ما قیمت کالاهای خارجی مانند چین است. برای مثال، قیمت لنت در چین ۲۴، در ترکیه ۵۷ و در ایران ۷۰ هزار تومان است. به عبارت دیگر هر چه تولید کنید، چینی‌ها یک سوم قیمت آن تولید می‌کنند. در چنین شرایطی است که اقتصاد دچار وضعیت رکود می‌شود. باید توجه داشته باشیم که ما فرصت‌های زیادی در صنعت خودرویمان از دست دادیم. دلار‌های نفتی است که ما را گمراه کرده است. یادمان رفته که اژدهایی به نام چین ظهور کرده که تمام بازارها و صنایع را بلعیده است. بهره‌ وری در صنایع و بخش‌های مختلف کشور ما زیر ۵۰ و ۳۰ درصد است. چین با بهره وری کامل ۱۰۰ درصد تولید وارد بازار می‌کند. از طرف دیگر نگاهی در ایران به وجود آمده است که اقتصاد رانتی و بی اعتمادی تمام فضای تولید و صادرات را گرفته است. همه می‌دانیم زیر میزی و رشوه در بخش‌های مختلف این اقتصاد رخنه کرده است، اما کسی نیست این مشکلات را حل کند. با شعار دادن که نمی‌توانیم مملکت را اداره کنیم. تولید یعنی کارایی، اثر بخشی و بهره وری؛ ما می‌خواهیم بخوابیم و این سه خود به وجود بیایند. کاری برای افزایش بهره وری نکرده‌ایم. با وجود همه این مشکلات هر چه مشکل وجود دارد، روی سر سرمایه‌دار ریخته است.

هم‌اکنون بازار خودرو را از منظر قیمت و کیفیت کالاها چطور ارزیابی می‌کنید؟

باید صریح اعلام کنیم که بازار خودرو ایران در وضعیت خوبی قرار ندارد. تولیدکنندگان با مشکلات داخلی کارایی و کیفیت و بهره وری مواجهند. هزینه‌های تولید در ایران بالاست و انحصاری تولید صورت می‌گیرد. از طرفی خودروسازان ما حاضر نیستند قیمت خود را کاهش دهند. از طرف دیگر کالاها و قطعات چینی هم در بازار خودرو به وفور دیده می‌شود که این وضعیت نگران کننده است. درباره قراردادهای جدید هم باید گفت که تا شرایط بین‌‍‌المللی هموار نشود نمی‌توانیم انتظار بهبود در صنعت خودرو را داشته باشیم. بازار خودرو در شرایط کنونی بین زمین و هوا قرار دارد.