معرفی

جیپ به‌عنوان پدر همه دودیفرانسیل‌های عالم، تولیداتی دارد که بسیاری از آنها حالا از کلاسیک-آنتیک‌های شاسی‌بلند به حساب می‌آیند. بسیاری از خودروهای ساخت کمپانی جیپ که البته در دهه 40 میلادی Willys overland هم نام داشته است، از دهه 30 شمسی به بعد به ایران هم راه یافته و هنوز هم بعضی از این خودروها را می‌توان یافت. البته مدل‌های اولیه که توسط اشخاص مختلف و به خصوص شرکت سهامی جیپ ایران (پارس‌خودروی فعلی) به ایران رسید، حالا جزو گران‌قیمت‌ترین کلاسیک‌های شاسی‌بلند در ایران به حساب می‌آیند. از جمله آنها باید به مدل ویلیز و به خصوص انواع نظامی آن با کد M38 اشاره کرد. البته به دلیل نوع کاربری خودروهای شاسی بلند بسیاری از آنها متاسفانه زود فرسوده شده یا دچار آسیب‌های جدی می‌شدند.

اما خوشبختانه در سال‌های اخیر توجه علاقه‌مندان به بازسازی بسیاری از خودروها از جمله جیپ‌ها، باعث شده این بخش از ساخته‌های صنعت خودرو نیز به جای اینکه راهی گورستان خودروها شوند، به تالار خودروهای کلاسیک پای بگذارند. به دلیل فراوانی انواع جیپ در ایران و البته تعداد زیاد این خودرو، جیپ جزو خودروهایی است که هنوز هم می‌توان قطعات نو آن را در بازار پیدا کرد. البته همه قطعات به راحتی یافت نمی‌شود و همچون بسیاری از خودروهای کلاسیک دیگر باید بعضی از آنها را از خارج از ایران تهیه کنید. اما در کل در میان کدهای مختلف جیپ، ولیز M38 معروف به جیپ جنگی که در دهه 50 میلادی برای خدمت در ارتش ایران وارد کشور شد، طرفداران زیادی دارد. هر چند بازسازی این خودرو به ظاهر ساده می‌رسد زیرا هیچ مکانیسم پیچیده‌ای در این خودرو وجود ندارد اما ریزه‌کاری‌های بازسازی این خودرو و هزینه‌های آن زیاد است.

از جمله شیک‌ترین و خوش استایل‌ترین جیپ‌ها نیز مدل Renegade است که راستش را بخواهید احتمالا باید گفت محبوب‌ترین جیپ سری CJ موجود در کشور است. رنگید از نظر کدبندی در سری CJ جیپ دسته‌بندی می‌شود. این خودرو برای اولین بار در سال 1976 ساخته شد. بسیاری از خودروسازان بزرگ جهان در دهه‌های قبل از انقلاب اسلامی، در ایران دارای نمایندگی رسمی بودند. نماینده رسمی جیپ در ایران نیز شرکت سهامی جیپ ایران بود که جعفر اخوان آن را مدیریت می‌کرد. از این رو رنگید هم مثل بسیاری از خودروهای روز جهان بلافاصله بعد از معرفی جهانی راهی نمایندگی‌های فروش در ایران شد. البته بسیاری از اشخاص حقیقی هم توانستند خودروهای مختلفی از جمله رنگید را به کشور وارد کنند.

رنگید خودروی اصطلاحا با کلاس و شیکی بود. از این رو به سرعت طرفداران زیادی پیدا کرد. البته خریداری این خودرو برای همه میسر نبود زیرا قیمت گرانی داشت و تقریبا بیش از 5/ 2 برابر یک جیپ شهباز ساخت شرکت سهامی جیپ ایران که در آن دوران دیگر خودش جیپ‌ها را در جاده مخصوص تهران کرج تولید می‌کرد، قیمت داشت. چهره رنگید در عین حال که اصالت‌های جیپ را رعایت کرده بود، زیباتر و مدرن‌تر شده بود و از این رو بسیاری از خریدارانش جوانان متمول آن دوران بودند. البته زمستان‌های پر برف آن روزگار را هم باید به دلیل قبلی اضافه کنید تا بدانید بسیاری از خریداران این خودرو خانواده‌هایی بودند که در مناطق شمالی تهران که ارتفاع بیشتری داشت و برف بیشتری می‌بارید، زندگی می‌کردند. البته رنگید در آن دوران تنها نبود و شورولت بلیزر، رنجرور و حتی جیپ چروکی هم از دیگر رقیبان این خودرو در بازار ایران بودند. البته فورد برانکو هم در ایران حضور داشت اما این خودرو بیشتر در نیروی هوایی دیده می‌شود و کمتر به‌صورت شخصی تردد می‌کرد.

نمای ظاهری

بعد از این همه سال که از طراحی آن گذشته است هنوز هم می‌توانید ترکیب این خطوط ساده و بدنه قوطی شکل رنگید را زیبا قلمداد کنید. البته خودروی مورد نظر ما در سال 1979 ساخته شده است و آنقدرها هم ساده نیست. در واقع بعد از دوران تولید این خودرو و همگام با رشد تکنولوژی در سال‌های بعد، قطعات مختلفی برای آنها تولید شد که علاقه‌مندان اقدام به نصب آنها روی خودروها کرده و به قولی آنها را تیونینگ می‌کنند. در نمای ظاهری چهار پرژکتور ساخت Warn دیده می‌شود که علاوه بر کنترل از درون کابین با استفاده از ریموت دستی هم کنترل می‌شوند و این ریموت تا حدود70 متری خودرو هم برد دارد. همچنین آینه‌های استاندارد ساده جایشان را به نمونه‌های کرومی زیبا از ساخت کمپانی Best Top داده‌اند. جلوپنجره خودرو کرومی به نظر می‌رسد اما در واقع این جلوپنجره نیست که دیده می‌شود بلکه یک روکش کرومی است که روی جلوپنجره قرار گرفته است. سپر‌ها با الگوبرداری از کمپانی Warn در ایران طراحی و ساخته شده‌اند. ارتفاع خودرو حدود 4 اینچ بیشتر از یک رنگید استاندارد است. به دلیل به کارگیری قطعات جدید در سیستم فنر بندی خودرو ارتفاع آن کمی بالا آمده است. در واقع این کمک فنرهای ساخت Rancho مدل 7000 هستند که بخشی از وظیفه افزایش ارتفاع را بر عهده دارند. این کمک فنرها از دو گاز هیدروژن و نیتروژن به‌صورت مرحله‌ای برای جذب و دمپ ضربات استفاده می‌کنند. در واقع این رنگید از مجموع 4 اینچ رشد قدش، 2 اینچ را مدیون همین کمک فنرهاست.

برای 2 اینچ دیگر نیز کمک گوشواره فنرهای ساخت daystar به کمک رنگید آمده‌اند تا در مجموع این خودرو 4 اینچ مرتفع‌تر شود. افزایش ارتفاع خودرو و نیز بزرگتر شدن سایز لاستیک‌ها تا 33 اینچ، سبب شده زوایای فرمان خودرو تغییر کند و به همین دلیل جعبه فرمان با مدلی قوی‌تر از ساخته‌های کمپانی AGR جایگزین شده است. منبع اگزوز اصلی جایش را به یکی از ساخته‌های کمپانی Thrush آمریکا داده است که صدای جذابی را تولید می‌کند. حتی پایه اتاق‌ها و بوش‌های زیر‌بندی خودرو نیز با نمونه‌های ساخت energy suspension جایگزین شده‌اند. رینگ‌های 5/ 8 اینچی فابریک رنگید زیر این خودرو قرار دارند. لاستیک‌ها نیز همان‌طور که در بالا گفته شد 33 اینچی و ساخت کمپانی Toyo هستند. یکی از نکات قابل توجه که در انتخاب این لاستیک‌ها مورد توجه قرار گرفته است، سختی و شکل آج لاستیک است. زیرا لاستیک‌های خودرو به خصوص در شاسی بلندها باید با توجه به نوع کاربری آنها انتخاب شود. در غیر این صورت ممکن است لاستیک خودروی شما در مسیرهای گلی عملکرد خوبی داشته باشد اما در مسیر‌های آسفالته هم صدای زیادی تولید کند و هم چسبندگی مناسبی نداشته باشد که از نظر ایمنی بسیار پر‌خطر است.

کابین

درون کابین یک جیپ آنقدرها شلوغ نیست. در واقع این خودروساز همیشه سعی کرده است از شلوغ کردن کابین با ادوات و دکمه‌ها بپرهیزد. در نتیجه درون کابین رنگید هم تقریبا همه آن چیزی که به بخش‌های فابریک مربوط می‌شود، در یک صفحه روی داشبورد جا خوش کرده‌اند. فرمان سه شاخه است و از جمله المان‌های کلاسیک جیپ به‌حساب می‌آید. اما دو تغییر عمده در کابین مربوط به صندلی‌هاست که با نمونه‌های مورد استفاده در مدل رانگلر که بعد از رنگید تولید شد جایگزین شده‌اند. این صندلی‌ها به دلیل برخورداری از پشتی‌ بلند‌تر، راحت‌تر از صندلی‌های پشت کوتاه استاندارد رنگید هستند. سیستم صوتی پایونیر نیز درون باکسی که در میان دو صندلی جلو تعبیه شده است، قرار دارد. این کنسول هم از مدل رانگلر به عاریت گرفته شده است. کیفیت سواری مدل رنگید یا CJ7 بهتر از مدل CJ5 است و این موضوع را باید به حساب نوع فنرهای شمش نرم‌تر و البته طول محوری بیشتر این خودرو گذاشت. هر‌چند از یک جیپ کلاسیک نباید انتظار داشته باشید همچون یک خودروی امروزی بی‌صدا باشد. در پایان از همکاری مالک‌خودرو ارشیا سلیمی که در تهیه این مطلب کمال همکاری را با ضمیمه هفتگی دنیای ماشین داشت، تشکر می‌کنیم.

بخش فنی

جیپ از سال 1955 تا 1975 مدل CJ5 را به تولید رساند. خودرویی که در ایران ما آن را به نام جیپ شهباز می‌شناسیم. این خودرو آنقدر موفق بود که تقریبا باید گفت بین خودروهای غیر‌نظامی جیپ تا قبل از سال 1975، موفق‌ترین خودرو بوده است. در ایران هم این خودرو بیشترین تعداد تولید بین جیپ‌ها را دارد. اما رنگید از سال 1976 تا 1986 به تولید رسید و در واقع جایگزین مدل موفق CJ5 شد. این خودرو در دوران تولیدش ورژن‌های مختلف مثل Golden Eagle داشت که هر یک نمونه‌هایی خاص بودند. به‌طور مثال در گلدن ایگل از پلوس‌های مقاوم‌تری موسوم به تخت در دیفرانسیل‌ها استفاده شد و پیشرانه 304 اینچ مکعبی 8 سیلندر نیز به‌صورت استاندارد در این خودرو مورد استفاده قرار گرفت. البته انواع پیشرانه در این خودرو نصب شد اما پیشرانه محبوب رنگید نمونه 258 اینچ مکعبی 6 سیلندر خطی بود که 2/ 4 لیتر حجم دارد. خودروی مورد نظر ما نیز به این پیشرانه مجهز است. البته با توجه به سلیقه مالک و مشورت‌های فنی این پیشرانه با استفاده از قطعاتی تغییر کرده و از نظر فنی ارتقا یافته است. به همین منظور ابتدا میل لنگ با نمونه سبک‌تر تعویض شده است تا دورگیری موتور تسریع شود. سپس دنده فلایویل متناسب با میل‌لنگ در انتهای آن نصب شده که اصطلاحا به کانادایی معروف است. 6 پیستون استاندارد موتور جایشان را به پیستون‌های ساخت Sealed Power داده‌اند که باعث شده کمی نسبت تراکم موتور افزایش پیدا کند اما شاتون‌ها کاملا فابریک هستند.سرسیلندر با سرسیلندر پیشرانه‌های ساخت سال 1993 که هم سبکتر است و هم سوپاپ‌های بزرگ‌تری دارد، تعویض شده تا سوخت راحت‌تر به سیلندر ورود و خروج کند. برای تغذیه پیشرانه از یک کاربراتور قوی‌تر که قدرت سوخت‌پاشی بیشتری دارد استفاده شده است. البته تغییراتی در بخش جرقه‌زنی و البته گیربکس هم صورت گرفته که توضیح جزء‌به‌جزء آنها در حوصله این مطلب نیست.

نکاتی در مورد تغییر ارتفاع خودرو

زمانی که قصد دارید ارتفاع خودرو خود را تغییر بدهید باید توجه داشته باشید که چه از نظر حقوقی و چه از نظر فنی برای خودرو شما اتفاقاتی رخ می‌دهد که متفاوت از چیزیست که تا قبل از آن وجود داشته است.از نظر حقوقی زمانی که یک خودرو را در این سطح دست کاری می‌کنید، عملا امکان گرفتن معاینه فنی را از خود سلب کرده‌اید. پس توجه داشته باشید که قطعات و لوازم فابریک و استاندارد خودرو را دور نینداخته یا نفروشید، چرا‌که هر زمان قصد داشته باشید برای معاینه فنی اقدام کنید باید خودرو را به همان حالت استاندارد بازگردانید. نکته حقوقی دیگری که حائز‌اهمیت است این که زمانی که تغییراتی مانند افزایش یا کاهش ارتفاع در خودرو ایجاد می‌شود معمولا بیمه‌ها دیگر مسوولیت خودرو را قبول نمی‌کنند. به همین دلیل در صورت خسارت احتمالی ممکن است مجبور شوید خسارت خودرو را از جیب خودتان بدهید.

سومین نکته حقوقی این است که اگر خودرو صفر کیلومتری را تغییر ارتفاع بدهید، عملا گارانتی آن را با دست خودتان از بین برده‌اید. شرکت‌های خودروساز تغییراتی در این سطح را ناقض گارانتی خودرو دانسته و از پوشش دادن آن خودداری می‌کنند. حتی اگر نقص فنی به بخش سیستم تعلیق و ارتفاع شما ارتباطی نداشته باشد، ممکن است با این استدلال که شما کاربری خارج از معمول با خودرو داشته‌اید، پوشش گارانتی از بین برود.از نظر فنی یکی از مهم‌ترین‌ تغییراتی که با تغییر ارتفاع در خودرو ایجاد می‌شود، تغییر سطح هندلینگ خودرو است. این مساله در خودروهای شاسی‌بلند بیشتر نمود پیدا می‌کند. خودروهایی که ارتفاع آنها افزایش می‌یابد در سرعت‌های بالا استعداد بیشتری برای چپ شدن در پیچ‌ها دارند. فرمان‌دادن‌های ناگهانی که قبل از آن اتفاقی در پایداری خودرو ایجاد نمی‌کرد، پس از افزایش ارتفاع می‌تواند یک خطر بزرگ به‌حساب بیاید.نکته فنی بعدی بر‌هم خوردن آیرودینامیک خودرو است. با افزایش ارتفاع، گره‌های هوای بیشتری در زیر خودرو ایجاد می‌شود. این گره‌های هوا هم در ناپایدار کردن خودرو در سرعت‌های بالا نقش دارند و هم مقاومت هوا را بالا می‌برند. به این ترتیب مصرف سوخت خودرو افزایش یافته و شتاب آن کاهش پیدا می‌کند.