به گزارش خودرونگاران به نقل از صمت ، اما به نظر می‌رسد جای چند صندلی در این میز پرچالش خالی است؛ قطعه‌سازان و دانشگاهیان. به هر روی اگر خودرویی ساخته می‌شود تلفیقی از مجموعه‌های دانشی و محصولی است که در این دو صنعت و حوزه تولید می‌شود و به منصه ظهور می‌رسد و حذف هر یک به معنی حذف گوشه‌ای از صنعت خودرو خواهد بود. اگر صنعت خودرو امروز صنعتی بنام و شناخته شده، به مدد علوم این صنعت و قطعات آن بوده است و قطعات پازل در کنار هم چیده می‌شوند تا در نهایت محصولی به نام خودرو ظاهر شود.
بنابراین انتظار این است که این دو ضلع از مثلث خودروساز، قطعه‌ساز و دانشگاه در پای تمام میز مذاکرات حضوری فعال و پویا داشته باشند. دلیل اجرایی نشدن این روند، پرسشی است که در این گزارش از دانشگاهیان جویا شده ایم.
تولید و ارتقای دانش فنی ماهیت پژوهشکده‌ها
ابوالفضل خلخالی، عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت درباره نقشی که دانشگاهیان می‌توانند در قراردادهای بین‌المللی صنعت خودرو داشته باشند گفت: اگر بخواهیم در قرارداد با کشورهای خارجی دانش فنی منتقل شود، بی‌شک دانشگاه می‌تواند نقش بسیار مهمی در این مسیر داشته باشد. در واقع هدف دانشگاه‌ها و پژوهشکده‌هایی نظیر پژوهشکده مهندسی خودرو در دانشگاه علم و صنعت، تاسیس شده‌اند تولید و ارتقای دانش فنی در کشور بوده است.
وی افزود: دانشگاه‌ها می‌توانند در زمینه‌های طراحی، شبیه‌سازی، آزمایش و دیگر زمینه‌های پژوهشی نیز نقش‌آفرین باشند. وقتی بین خودروساز داخلی و یک تولیدکننده بین‌المللی ارتباط برقرار شود، دانشگاه می‌تواند نقش واسطی برای انتقال دانش فنی داشته باشد که در تمام دنیا نقش دانشگاه در صنعت نیز همین‌گونه است.
این مدرس دانشگاه در توضیح این موضوع ادامه داد: صنعتگران می‌توانند از طریق دانشگاه بخشی از تحلیل‌ها، محاسبات، طراحی و شبیه‌سازی‌ها که قرار است توسط طرف خارجی منتقل شود را آنالیز کنند. بدین ترتیب بررسی دقیق‌تری روی بسته‌های در حال ارائه، انجام می‌شود که در ادامه می‌توان مسیر جدیدتری را در داخل در پیش گرفت.
وی تاکید کرد: اگر بخواهیم در صنعت خودرو به یک خودروساز واقعی تبدیل شویم احتیاج است پلتفرم ویژه خود را در اختیار داشته باشیم و برای داشتن این پلتفرم و توسعه آن نیاز است دست به طراحی بزنیم.
خودکفایی با پلتفرم ویژه
خلخالی در ادامه نقش دانشگاه در این امر را چنین برشمرد که برای عملیاتی کردن این طرح باید کنسرسیومی متشکل از دانشگاه، صنعت خودرو و سرمایه‌گذار مشترکی (جوینت ونچر) که طرف خارجی است، به وجود آید. در این صورت است که در آینده می‌توان محصولات متنوع و با کیفیت بالا را روی پلتفرم ویژه خود سوار کرد.
این مدرس یادآور شد: در طراحی این پلتفرم دانش فنی اهمیت بسزایی دارد و امروز پژوهشکده مهندسی خودرو در دانشگاه علم و صنعت در راستای این امر (دانش فنی) در حال فعالیت است و تنها دانشکده‌ای است که در مهندسی خودرو در خاورمیانه فعال بوده و پس از ۱۵ سال تجربه و کار، قابلیت‌هایی به‌دست آورده است که می‌توان به آن اتکا کرد بنابراین باید از ظرفیت به وجود آمده استفاده کرد.
انتظارهای دانشگاهیان از دولت
این عضو هیات علمی دانشکده مهندسی خودرو در پاسخ به این پرسش که آیا دانشگاه نمی‌تواند برای ارتباط‌گیری با مراکز علمی دنیا اقدام کند، گفت: این امر به شرط آنکه خواستگاه مشخصی داشته باشد، امکان‌پذیر است. بنابراین باید از سوی صنعت از دانشگاه دعوت شده و از او خواسته شود در غیراین صورت دانشگاه لزومی برای این کار نمی‌بیند.
وی در ادامه با بیان اینکه وابستگی به دولت در صنعت خودرو بسیار بالاست و در چنین شرایطی دولت باید تصمیم‌گیر باشد، اظهار کرد: دولت می‌تواند دانشگاه را به عنوان عضو سوم و بخشی که ناظر بر این قراردادهاست وارد کند زیرا خودروسازان با توجه به مشکلاتی که امروز با آن درگیر هستند به دنبال راهکارهای مقطعی و کوتاه‌مدت خواهند بود.
حضور زنجیره تامین در قراردادها
این مدرس دانشگاه درباره حضور قطعه‌سازان در این قراردادهای خارجی نیز یادآور شد: در صنعت قطعه‌سازی بحث زنجیره تامین از اهمیت زیادی برخوردار است. در حال حاضر در بخش تولید خودرو و مونتاژ قطعات در کشور، مشکلی وجود ندارد. در واقع شرکت‌های خودرویی داخل مشکل خاصی ندارند که در انعقاد این قراردادهای بین‌المللی برطرف شود. بلکه مشکل فعلی در زنجیره تامین است یعنی وقتی گفته می‌شود خودرویی دارای ایراد است در واقع سیستم تامین آن با مشکلاتی همراه است.
سپس وی در ادامه این استدلال‌ها نتیجه گرفت که در انعقاد قراردادهای خارجی در واقع زنجیره تامین باید حضور پررنگی داشته باشد و به جای آنکه خودروساز داخلی با خودروسازی فرانسوی پای میز مذاکره بنشیند باید تامین‌کنندگان وارد مذاکرات اصلی شوند.
حضور دانشگاه در قراردادهای بین‌المللی
خلخالی در پاسخ به این پرسش که چرا درخواستی مبنی بر حضور دانشگاهیان در این قراردادها انجام نشده است، گفت: دانشگاه با مجامع بین‌المللی در کارهای تحقیقاتی و پژوهشی ارتباط‌های لازم را دارد و اگر دانشگاه بخواهد در این قراردادها به طور خاص وارد شود باید به عنوان ناظر و مشاور حضور داشته باشد.
وی معتقد است: پایه قراردادها مناسب بسته نمی‌شود و اگر دانشگاه از روز نخست در این مذاکرات حضور داشت، می‌توانست این نکات را به صورت جدی و کارشناسی شده مطرح
کند.
این مدرس در تشریح برخی چالش‌های صنعت خودرو به اظهارنظرهای رشته‌های مختلف در این صنعت اشاره کرد و گفت: در علم پزشکی جراح مغز و اعصاب نمی‌تواند درباره قلب نظر دهد. اما متاسفانه در صنعت خودرو، مهندسان مکانیک، الکترونیک و مواد خود را صاحب‌نظر می‌بینند.
او تاکید کرد: صنعت خودرو یک موضوع تخصصی است و با وجود دانشکده‌ها و پژوهشکده‌های این صنعت، باید به سمتی برویم که نظرات را تخصصی کنیم.
دانشگاه بازوی نظارتی در قراردادها
در ادامه این بحث، به سراغ یکی دیگر از استادان مهندسی خودرو رفت و از انتظارات دانشگاهیان درباره قراردادهای بین‌المللی پرس‌وجو کرد. جواد مرزبان‌راد، از دیگر اعضای هیات علمی دانشگاه علم و صنعت در پاسخ به این پرسش که توقع دانشگاه از قراردادهای منعقد شده با کشورهای خارجی چیست، گفت: دانشگاه می‌تواند در قراردادها به عنوان عضو چهارم و بازوی نظارتی بسیار کمک‌کننده باشد و چون این مشارکت‌ها خارج از سیستم اجرایی است حضور دانشگاه جنبه مشاوره دارد و بر مبنای اطلاعاتی که دارد کنترل‌کننده محتوای قراردادهاست.
وی افزود: دانشگاه بر اساس علومی که در اختیار دارد می‌تواند ناظر و کمک‌رسان آنچه در قراردادها در بحث طراحی و دیگر مسائل این صنعت درج می‌شود، باشد. این نقش مهم و موثری است که دانشگاه می‌تواند ایفا کند و چنین ظرفیتی در مراکز دانشگاهی برای همکاری وجود دارد.
دانشگاه بدون دعوت حاضر نمی‌شود
این مدرس در پاسخ به این پرسش که چرا نماینده‌ای از سوی دانشگاه در مذاکرات حضور ندارد، گفت: باید این درخواست از سوی خودروسازان باشد زیرا دانشگاه نمی‌تواند بدون تقاضا دخالت داشته باشد بلکه صنایع خودرویی باید دعوت کنند و بخواهند تا این مشارکت شکل گیرد اما صنعت خودرو داخل از این بابت ضعیف عمل می‌کند و ارتباطات ضعیفی با مراکز تحقیقاتی و علمی کشور دارد.
وی تصریح کرد: این انتظار وجود دارد خودروسازان زمینه حضور دانشگاه را در انعقاد قراردادهای خود به وجود آورند، به عبارتی صنعت باید پا پیش بگذارد و خواهان این ارتباط باشد.
عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت در ادامه نیز عنوان کرد: صنعت خودرو داخل با افت و خیزهایی که داشته تجربه‌های بسیاری پشت‌سر گذاشته است. زیرا زمانی خودروسازان واردکننده بودند و به‌تدریج سمت و سوی تولید گرفته شد و در نهایت باید وارد طراحی و پلتفرم ویژه داخلی شویم.
نداشتن پلتفرم ویژه چالش صنعت خودرو
مرزبان‌راد در ادامه این بحث توضیح داد: در حال حاضر سعی داریم مدلی را وارد و بومی‌سازی کنیم که اگر چه این امر خودروسازان را تا حدودی از مونتاژکاری صرف دور می‌کند اما در بحث صادرات با مشکل مواجه می‌کند. چراکه تا قطعات داخلی‌سازی شوند مدل جدید دیگری از خودرو وارد بازار جهانی می‌شود و ما نمی‌توانیم صادرات قطعه داشته باشیم.
وی ادامه داد: این چرخه معیوب است و تا تیراژ محدود باشد و نتوانیم در بحث صادرات وارد شویم، نتیجه مناسب به‌دست نخواهد آمد.
اعتماد به توانمندی‌های داخل
او برای سرآمد شدن در مسئله فناوری نیز عنوان کرد: باید نگرش مدیران صنعت در طراحی و تولید تغییر کند. هنوز نگاه‌ها بیشتر متمرکز خارج از مرزهاست. باید اعتماد به توانمندی‌های داخل به وجوداید و تمرکز روی این مسئله باشد.
این مدرس درباره نقش دانشگاه در این مسئله نیز گفت: وظیفه دانشگاه اجرا نیست و تنها نقش مشاوره و کمک‌کننده دارد.
نقش اصلی برعهده صنعت خودرو است که درآمد دارد.
مرزبان‌راد ادامه داد: در دانشگاه فضای تحقیقاتی برقرار است اما در صنعت این امر کم‌رنگ شده بنابراین مراکز علمی می‌توانند زمینه طراحی را ایجاد کنند تا حرکت جدیدی آغاز شود.
باید به مراکز تحقیقات، توسعه و طراحی اهمیت لازم داده شود تا خود مبدع و طراح باشیم.
بنابر آنچه استادان دانشگاهی بدان اشاره کردند اینگونه می‌توان نتیجه گرفت که دیواری به بلندای توقع بین صنعت خودرو و مراکز علمی و دانشگاهی برقرار است و برای حذف این دیوار هر یک چشم به دیگری دارد.
در حالی که باید یکی از صندلی‌های میز مذاکره مربوط به نمایندگان علمی و تحقیقاتی کشور باشد حضوری حتی کم‌رنگ در این قراردادها از این قشر علمی نمی‌بینیم. واکاوی نمایندگان دانشگاهی حکایت از آن دارد که حضور آنان به‌عنوان مشاور و ناظر می‌تواند از بسیاری آسیب‌های برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت جلوگیری کند.