در این زمینه بسیاری از کارشناسان بر سختی مذاکرات تاکید دارند، چرا که از یک‌سو وزارت صنعت و معدن و تجارت شرایطی همچون صادرات 30 درصدی و داخلی‌سازی 40 درصدی را در لیست شروط خود برای حضور خارجی‌ها در صنعت خودرو کشور قرار داده و از سوی دیگر تولیدکنندگان خارجی برای سرمایه‌گذاری در ایران با موانع جدی بین‌المللی روبه‌رو هستند. بر این اساس هر چند حدود یکسال از برجام و شش ماه از لغو تحریم‌ها علیه ایران می‌گذرد، اما هنوز مبادلات بانکی ایران با دیگر کشورها با موانع سختی روبه‌رو است این در شرایطی است که هنوز بسیاری از خودروسازان جهانی با سیاست‌های یک بام و دو‌هوای ایالات‌متحده آمریکا سرمایه‌گذاری در صنعت خودرو ایران را با ریسک زیادی همراه می‌دانند؛ بنابراین به‌نظر می‌رسد که کندی روند مذاکرات خودروسازان با خارجی‌ها تحت‌تاثیر موانع داخلی و خارجی باشد این در حالی است که مخالفت برخی سیاسیون و نمایندگان مجلس با حضور شرکت‌هایی همچون پژو در ایران یا دیگر خودروسازانی که در دوران تحریم با ایران قطع رابطه کردند نیز تاثیر جدی در روند مذاکرات خودروسازان با خارجی‌ها داشته است.

در هر حال آنچه هم‌اکنون پیش‌روی صنعت خودرو ایران قرار دارد سرمایه‌گذاری و حضور شرکت‌های مطرحی است که تا قبل از برجام دنباله‌رو سیاست‌های تحریمی علیه ایران بودند و علاقه‌ای به فعالیت در صنعت خودرو ایران نداشتند حال به‌نظر می‌رسد که برجام افق‌های روشنی را پیش‌روی این صنعت قرار داده؛ به‌طوری‌که پنج‌شنبه گذشته همزمان با عقد قرارداد دو شرکت سایپا و سیتروئن برای تولید محصول مشترک و همچنین برگزاری مجمع ایران خودرو اخبار خوبی از بازگشت خودروسازان جهانی به صنعت خودرو ایران اعلام شد. این اخبار نشان‌دهنده آن بود که خودروسازان کشورمان با وجود موانع داخلی و خارجی زیادی که پیش‌رو دارند باز هم توانستند مذاکرات خود را با سرمایه‌گذاران خارجی به سرانجام برسانند. در این بین هرچند مخالفان حضور شرکت‌های خارجی در ایران همچنان بر تولید ملی اصرار داشته و حضور خودروسازان خارجی را همراه با بهره برداری از بازار ایران وعقد قراردادهای یک طرفه می‌دانند، اما آنچه تجربه جهانی نشان داده، حضور خودروسازان جهانی و مشارکت آنها در تولید، به رشد و بالندگی صنعت خودرو آن کشور کمک قابل‌توجهی می‌کند. در این زمینه نمونه‌های زیادی وجود دارد که بارزترین آنها صنعت خودرو کشور همسایه‌مان ترکیه یا چین است.

امضای قرارداد سیتروئن و سایپا

امضای قرارداد سیتروئن و سایپا را می‌توان یکی از دستاوردهای صنعت خودرو در پسا‌تحریم خواند. خاطره سیتروئن را بسیاری از ایرانیان با ژیان تولیدی این شرکت زنده می‌کنند. هرچند پس از آن، زانتیا توانست بر خوش‌نامی این شرکت در ایران بیفزاید، اما با توقف خط تولید این خودروی فرانسوی در سایپا دیگر خبری از سیتروئن در ایران نشد تا اینکه سایپا پس از توافق هسته‌ای بار دیگر میزبان این فرانسوی در ایران شد با این تفاوت که سیتروئن با خرید بخشی از سهام سایپا کاشان تفاوت حضور خود در ایران و پیرو آن در برجام را به نمایش گذاشت. حال به نقل از برخی منابع غیررسمی قرار است این شرکت با خودروی الیزه بار دیگر وارد بازار ایران شود. در این زمینه رویترز همزمان با امضای قرارداد دو شرکت تاکید کرد که سیتروئن قصد دارد جایگاه از دست رفته خود در بازار خودروی ایران را که قبل از خروج از این کشور به‌دلیل تحریم‌های آمریکا در اختیار داشت باز پس بگیرد. براساس این گزارش، پژو سیتروئن قرارداد اولیه‌ای را با شرکت خودروسازی سایپا برای سرمایه‌گذاری 300 میلیون یورویی (330 میلیون دلاری) برای توسعه و تولید 3 مدل سیتروئن از طریق یک سرمایه‌گذاری مشترک جدید منعقد کرده است.

رویترز در این باره گزارش داد که شرکت پژو سیتروئن که در سال 2011 تحت فشار آمریکا ناگزیر به خروج از ایران شد، اکنون رقابت سخت‌تری را با شرکت‌های چینی پیش رو دارد. شرکت‌های خودروسازی چینی در طول تحریم‌ها و همزمان با خروج شرکت‌های غربی، جای پای محکمی برای خود در بازار ایران دست و پا کرده‌اند. اما پنج‌شنبه گذشته بالاخره پس از کلی حرف و حدیث، قرارداد سایپا و سیتروئن در محل وزارتخانه صنعت و معدن و تجارت به امضا رسید. این قرارداد با حضور محمدرضا نعمت‌زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت مهدی جمالی، مدیرعامل گروه خودروسازی سایپا سید محمدعلی سید ابریشمی عضو هیات‌مدیره گروه خودروسازی سایپا و ژان کریستف‌کمار عضو هیات‌مدیره سیتروئن و الیور بورجس دبیرکل سیتروئن به امضا رسید.

همان‌طور که پیش از این عنوان شد آورده شرکت سایپا 50 درصد سهام سایپا کاشان است و به گفته مدیرعامل سایپا 50 درصد سهام شرکت سایپا کاشان به قیمت کارشناسی رسمی جمهوری اسلامی ایران به شرکت سیتروئن واگذار شده است. این قرارداد، شامل قطعه‌سازی داخلی، طراحی داخلی و توسعه محصول و صادرات 30 درصدی در شبکه سیتروئن خواهد بود.

در حاشیه این مراسم مهدی جمالی مدیرعامل گروه صنعتی سایپا عنوان کرد که براساس برنامه طراحی شده، قرار است تا پایان سال 2017 نخستین محصول مشترک را در سایپا کاشان به بازار عرضه کنیم. جمالی حجم سرمایه‌گذاری مرحله اولیه را 300 میلیون یورو برای ایجاد شرکت مشترک خواند اما این نکته را نیز مورد تاکید قرار داد که برای توسعه محصول، طراحی محصول و ایجاد خطوط جدید سرمایه شرکت افزایش پیدا خواهد کرد که به‌صورت مساوی بین سایپا و سیتروئن تقسیم خواهد شد. جمالی در مورد محصولاتی که قرار است به دنبال این همکاری تولید و به بازار عرضه شود، گفت: قرار است تولیدات عرضه شده، آخرین محصولات طراحی شده در سیتروئن باشد؛ یعنی بخشی از محصولاتی که به بازار عرضه می‌شود، برای نخستین بار در شبکه سیتروئن عرضه خواهد شد.

وی افزود: خودرویی که قرار است برای نخستین بار در شبکه سیتروئن- سایپا عرضه شود هنوز نهایی نشده و به محض نهایی شدن، اطلاع‌رسانی خواهیم کرد؛ اما همانطور که گفته شد داخلی‌سازی یکی از شروط وزارت صنعت برای حضور سرمایه‌گذاران خارجی در صنعت خودرو کشور است. در این زمینه جمالی در مورد سهم ساخت داخل در این همکاری‌ها اعلام کرد که برای شروع، محصول 40 درصد باید داخلی شود، ظرف سه سال باید 70 درصد محصول داخلی شود؛ این شبکه با مرکز تحقیقات سایپا و قطعه‌سازان در قالب استانداردهای سیتروئن طراحی خواهد شد. حضور سیتروئن در سایپا کاشان تولید دیگر محصولات این شرکت را با ابهام روبه‌رو کرده است این در شرایطی است که جمالی در این مورد تاکید کرد که تولید محصولات فعلی سایپا کاشان تا پنج سال ادامه خواهد داشت؛ بخشی از محصولات سایپا تیبا 2 و پراید موجود است که همزمان با ورود محصولات جدید سیتروئن به‌صورت تدریجی از چرخه خارج خواهد شد و محصولات سیتروئن را جایگزین محصولات فعلی خواهیم کرد. در ادامه برگزاری این مراسم محمدرضا نعمت‌زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز در حاشیه امضای این قرارداد به خبرنگاران گفت که چارچوب قرارداد مشارکت بین گروه سایپا و سیتروئن سایپا امضا شد و قرارداد نهایی ظرف دو ماه تکمیل و امضا خواهد شد.

وی با تاکید بر اینکه قرارداد زیر نظر شرکا امضا شده و ما به‌عنوان وزارت صنعت، سیاست‌ها را مطرح کرده‌ایم گفت: در این قرارداد همه نکات از جمله انتقال تکنولوژی، طراحی، مهندسی و صادرات دیده شده است. نعمت‌زاده اضافه کرد: این مشارکت دومین همکاری شرکت‌های ایرانی و فرانسوی بعد از اجرای برجام است و امیدواریم این همکاری‌ها به‌صورت طولانی مدت ادامه داشته باشد. وزیر صنعت، معدن و تجارت افزود: خودروهای جدید در این همکاری تولید خواهد شد و امیدواریم کمتر از دو‌سال خودروی جدید را این مشارکت به بازار عرضه کند؛ و تولید سه محصول پیش‌بینی شده است. خبرگزاری فرانسه نیز دیروز اعلام کرد که نخستین خودروهای مونتاژ در سال 2018 در یک واحد صنعتی کاشان تولید می‌شود و قرار است سالانه 150 هزار خودرو طی 5 سال ساخته شود.

رونمایی از ایران‌خودروی پسابرجام

اما پنج‌شنبه گذشته هاشم یکه‌زارع مدیرعامل گروه صنعتی ایران‌خودرو نیز در مجمع عمومی این شرکت از ایران خودروی پسا‌برجام رونمایی کرد. وی که در مقابل سهامداران این شرکت سخنرانی می‌کرد مجموعه تحت مدیریت خود را اولین شرکتی خواند که در پسابرجام قرارداد همکاری مشترک با شریک خارجی امضا کرده و نخستین سرمایه‌گذاری و سهام‌داری مستقیم یک خودروساز مطرح خارجی در صنعت خودروی ایران را با واریز سهم پژو در شرکت ایکاپ محقق کرده است. مدیرعامل ایران خودرو در این جلسه همچنین از روند رو به پیشرفت مذاکرات این شرکت با خودروسازان خارجی پرده برداشت و به تشریح مذاکرات ایران خودرو با سوزوکی پرداخت. وی از مرحله جدید همکاری با سوزوکی ژاپن سخن گفت و تاکید کرد که با این شرکت مذاکره‌های بسیار خوبی داشته‌ایم و علاوه‌بر ویتارای جدید، دو محصول جدید «سیاز»و «بالرو» را نیز به‌صورت مشترک تولید و به بازار عرضه خواهیم کرد.سیاز خودرویی سدان است که در ماروتی هند و چانگان چین نیز تولید می‌شود. سوزوکی بالرو نیز سدانی است که محصول سال 2015 سوزوکی است، اما یکه‌زارع همچنین به جزئیات بیشتری از همکاری ایران‌خودرو با بنز پرداخت و اظهار کرد که قرارداد همکاری ایران‌خودرو و بنز نیز تقریبا نهایی شده و تا دو ماه آینده به امضا خواهد رسید. وی گفت: براساس این قرارداد دو شرکت مشترک در زمینه «تولید» و «فروش و خدمات پس از فروش» با بنز ایجاد خواهد شد که در شرکت تولیدی 51 درصد ایران‌خودرو و 49 درصد بنز سهم خواهد داشت و این میزان سهم در شرکت فروش و خدمات پس از فروش بالعکس خواهد بود. مدیرعامل ایران خودرو همچنین به روند مذاکره با داتسون پرداخت و اظهار کرد که مذاکره با شرکت داتسون ژاپن نیز از مدتی قبل آغاز شده و براساس آن ایران‌خودرو شریک تجاری این شرکت ژاپنی در ایران خواهد بود. وی همکاری با داتسون را در مرحله مذاکره خواند تا به انعقاد قرارداد منجر شود.

اما همان‌طور که پیش‌تر عنوان شد قرارداد همکاری خودروسازان کشورمان با رنو طی ماه‌های آتی منعقد خواهد شد در این زمینه نیز یکه‌زارع عنوان کرد که قرار است رنو با سهم 80 درصدی با یکی از خودروسازان ایرانی همکاری داشته باشد و دو محصول «سیمبل» و «داستر» را تولید کند، اما طبق قراردادی که به امضا خواهد رسید، سایر محصولات خود را با همکاری ایران‌خودرو در ایران عرضه می‌کند کرد. یکه‌زارع گفت: میزان همکاری ایران‌خودرو و رنو به‌گونه‌ای خواهد بود که 75 درصد فعالیت‌های رنو در ایران را شامل خواهد شد؛ به‌عنوان مثال فقط در یکی از محصولات تولید مشترک 300 هزار دستگاه پیش‌بینی شده است.