خودرونگاران - در واقع، سومین نفری که ایده ادغام خودروسازان را البته برای خودروسازان کوچک که سهمی از بازار ندارند، مطرح کرده است، محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت دولت یازدهم بود که از ابتدای حضورش در ساختمان آجر سه سانتی خیابان سمیه، متهم به حمایت از خودروسازان جاده مخصوص است. البته او بحثی از ادغام خودروسازان دولتی را مطرح نکرد و از خودروسازان کوچکی که این روزها تعداد آنها بیشتر هم شده صحبت کرد که تا شاید صنعت درجا زننده خودروی ایران نیز به روزهای روشنش قدم بگذارد.
نعمت زاده در دی ماه 93 در زمانی که بحث ادغام این خودروسازان را مطرح کرد تاکیدش را بر خودروسازانی گذاشت که قراردادهای مونتاژکاری با چشم بادامی های آسیایی را دارند و موافقت اصولی از وزارت صنعت گرفته‌اند، اما تولیدشان آنگونه که می گویند، بالا نیست. البته داخلی‌سازی هم که مدنظر وزیر صنعت، معدن و تجارت است، برای این خودروسازان گران تمام می شود.
نخستین بار بحث ادغام خوردوسازان در روزهای بر سر زبان ها افتاد که زمزمه تولید ال90 بر سر زبان ها بود. در آن روزها قراردادی با رنو منعقد و قرار بر این شد که کنسرسیومی از رنو، ایران خودرو، سایپا و سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران به نمایندگی از دولت برای اجرای آن تشکیل شود. اگرچه در آن ایام قرار شد امضای قرارداد تولید ال 90 و اجرای پلت فرم آن با حضور ایران خودرو و سایپا باشد، اما هر یک از این دو خودروساز، بعد از امضای قرارداد راه تولید مجزا را در پیش گرفتند و هر یک به صورت جداگانه ال 90 را در داخل کارخانه خود تولید کردند. آن روزها «ویسه» طرح ادغام خودروسازان بزرگ کشور یعنی ایران خودرو و سایپا را به بهانه اجرای پروژه مشترک ال90 مطرح کرد.
این ایده نتوانست فضای عملیاتی و اجرایی پیدا کند، چون دولت تقریبا فرصت پیاده سازی آن را نداشت، اما بغدها نوبت به مهرداد بذرپاش، مدیرعامل سایپا در دولت محمود احمدی‌نژاد رسید که این ایده را به صورت جدی مطرح کرده و پای آن حتی با اختلاف نظر علی اکبر محرابیان، وزیر وقت صنایع و معادن هم بایستد؛ اگرچه هیچگاه این طرح به دلیل مخالفت محرابیان، اجرایی نشد. آن روزها با مطرح شدن این ایده، جواد نجم‌الدین که بعد از منوچهر منطقی، راه ایران خودرو را در پیش گرفته بود، در مراسم معارفه‌اش اعلام کرد که با ایده ادغام که از سوی بذرپاش اعلام شده، کاملا موافقت است و هیچ مخالفی با آن ندارد!
نجم‌الدین آن روز در مراسم معارفه‌اش دست مهرداد بذرپاش را بالا برد و گفت، از این پس دیگر ایران خودرو و سایپا با هم رقابت نخواهند داشت و قرار است که در قالب طرح ادغام، کار را پیش ببرند، موضوعی که البته به شعاری بیشتر شبیه بود، تا کاری که درعمل واقعیت داشته باشد، چراکه از دیرباز، این دو غول خودروسازی ایران، رقابتی فشرده داشته و هیچگاه به اجماع کامل نرسیده اند، آن هم ادغامی که تمامی اجزای آنها باید در هم تنیده می‌شد.
به هرحال دوره ریاست نجم‌الدین بر ایران خودرو هم تمام شد و او هیچگاه نه خواست و نه توانست، به ایده ادغام جامه عمل بپوشاند، ضمن اینکه بذرپاش هم از مدیرعاملی سایپا رفته بود و جای خود را به پوستین دوز، مدیرعامل پرحاشیه‌ای داده بود که در زمان ریاستش، پرونده سنگین تخلف مالی بر سر تاسیس یک شرکت سوری و خرید بخشی از سهام سایپا با پول خود سایپا را یدک می کشید.
بعد از او سعید مدنی از سوی مهدی غضنفری، وزیر صنعت، معدن و تجارت دولت دوم محمود احمدی نژاد منصوب شد. دیگر نه خبری از ادغام بود و نه حرفی راجع به آن شنیده می شد. البته در اظهارنظرهای پراکنده ای که غضنفری، پس از روی کار آمدنش در جمع خبرنگاران عنوان می شد، موضوع ادغام خودروسازان مطرح می شد، اما هیچگاه برنامه عملی و جدی در این رابطه از سوی وی مطرح نشد، گویا او هم چندان اعتقادی به این ادغام نداشت.
در نهایت، هاشم یکه‌زارع، مدیرعامل ایران خودرو روی کار آمد. او قصد داشت که نمونه کوچک طرح ادغام خودروسازان را در قالب همکاری خودروسازان با یکدیگر اجرایی کند. یکه‌زارع که در مراسم معارفه‌اش در سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، از این همکاری صحبت‌هایی به میان آورده بود و در نخستین روزهای کاری خود در ایران خودرو نیز، جلسه‌ای مشترک با مدیرعامل سایپا برای بررسی بیشتر شیوه‌های همکاری برگزار کرد تا نشان دهد حرف‌های روز معارفه‌اش کاملا جدی بوده است.
آن روزها عنوان می شد که سعید مدنی، مدیرعامل سایپا هم با پیشنهاد همکاری متقابل موافق است، زیرا نتیجه جلسه مشترک آنها به ایجاد یک اتحاد استراتژیک میان خودروسازان منتهی شده است. به این ترتیب او شاید قصد داشت که ادامه دهنده راه ویسه و بذر پاش باشد، اما نه در قالب طرحی چالش‌برانگیز به نام ادغام. هرچند پیشنهاد یکه زارع برای همکاری متقابل با استقبال مدیرعامل سایپا همراه بود اما تجربه همکاری‌های پیشین خودروسازان به اعتقاد بسیاری از کارشناسان خیلی موفقیت‌آمیز نبوده است.
با همه این اوضاع و احوال در شرایطی که حال خودروسازان با حمایت های وزیر صنعت بهتر شده بود و بارقه های امید در جاده مخصوص زده شده بود وزیر حرف ادغام را پیش کشید، آن هم نه برای بزرگان جاده مخصوص که برای تولید کنندگان کوچک. حال نزدیک به یک سال و چهار ماه از روزی که طرح ادغام دوباره مطرح شده می گذرد اما هیچ حرکتی در خیابان سمیه به چشم نمی خورد و حتی خودروسازان کوچک هم حرفی از طرح ها وبرنامه های جدید شان برای تولید و قراردادهای جدید نمی زنند.
این در حالی که آبی پوشان جاده مخصوص از زمانی که قفل تحریم ها شکسته شده است پای چند قرارداد را امضا کرده و هم پای میز مذاکرات مختلف برای انعقاد قرارداد نشسته اند. نارنجی پوشان هم هرچند لاک پشت وار اما تحرکاتی در این زمینه داشته اند اما خودروسازان کوچک نه قراردادی منعقد می کنند و نه حرفی از مذاکراتشان می زنند. گویا آنها هم منتظر تلنگری برای ادغامی دو سر سود هستند تا به جای مونتاژکاری صرف به تولید کنندگی برسند.
نرگس رسولی