به گزارش خودرونگاران به نقل از صمت، هرچند صنعت خودرو صنعتی با زنجیره‌های متعدد است و سازندگان زیادی با این صنعت درگیر هستند اما بی‌شک قطعه‌سازان نقش پررنگی در کیفیت محصولات خودروسازان دارند. نکته‌ای که معاون کیفیت گروه صنعتی ایران‌خودرو به آن اشاره می‌کند و معتقد است که تولید ناهمگن این روزها چالش اصلی در کیفیت خودروسازان به شمار می‌رود. از سوی دیگر قطعه‌سازان نبود اعتبار لازم برای نوسازی ماشین‌آلات و دور ماندن از فناوری‌های روز به واسطه محدودیت‌های ناشی از تحریم را دلیل اصلی روند فعلی فعالیت خود عنوان می‌کنند. به بهانه روز ملی کیفیت گفت‌وگویی با مجتبی استاد رحیمی معاون کیفیت گروه صنعتی ایران‌خودرو انجام دادیم تا از هدف‌گذاری این گروه صنعتی در زمینه کیفیت آگاه شویم که در ادامه می‌خوانید:
این روزها شاهد انتقاداتی به عملکرد خودروسازان در زمینه کیفیت محصولات و رعایت نکردن استانداردهای پنجاه‌ودوگانه هستیم. فرآیند نظارت بر این استانداردها چگونه است؟
خودروسازان از ابتدا که خودرو مرحله تایید نمونه از سازمان ملی استاندارد دریافت می‌کند باید ثابت کنند که استانداردهای پنجاه‌ودوگانه را رعایت کرده‌اند و مشاهدات انجام شده نیز باید نشان دهد که استانداردهای لازم اخذ شده است. بعد از آن مرحله‌ای به نام COP وجود دارد که در این مرحله یک شرکت بازرسی که اعتبار خود را از سازمان ملی استاندارد دریافت می‌کند، فرآیندهای خودروسازان را بررسی و نسبت به صدور تاییدیه اقدام می‌کند، این تاییدیه تکرار می‌شود. بنابراین اگر انتقادها به صورت شفاف اعلام شود خودروسازان به معایب کار خود آگاه خواهند شد. شاید قطعه‌ای عملکردی، بعد از مدتی شرایط استاندارد و لازم خود را از دست بدهد اما اینکه خودروسازان آگاهانه نسبت به رعایت کیفیت اقدام نکنند چنین امری صحت نداشته و نخواهد داشت.
آیا خودروسازان نظارت‌های دوره‌ای بر رعایت این استانداردها انجام می‌دهند؟
خودروسازان نظارت‌هایی در سیستم داخلی خود دارند که افزایش کیفیت در طول چند سال گذشته نیز موید همین مسئله است. خودروسازان تا حد توان، امکانات و منابع نسبت به افزایش کیفیت اقدام کرده و سرمایه‌گذاری لازم را انجام می‌دهند زیرا معتقدیم موارد ایمنی، مواردی نیست که خودروسازان به آن بی‌توجه باشند و همواره این کنترل‌ها وجود دارد مگر اینکه خطای سهوی انجام شده باشد.
درحال‌حاضر بیشترین مشکل کیفیت در کدام بخش و همچنین کدام قطعات است؟
مشکلی که درحال‌حاضر در سیستم قطعه‌سازی وجود دارد این است که زنجیره تامین قطعات و ۸۰۰ قطعه‌سازی که با ایران‌خودرو همکاری می‌کنند همگن نیستند به گونه‌ای که سازنده‌ای داریم که از فناوری، امکانات و نیروی انسانی بسیار عالی برخوردار است و با شرکت‌های خارجی نیز همکاری داشته و قطعه صادر می‌کند اما در مقابل همان قطعه‌ساز، سازنده ضعیف هم وجود دارد. بنابراین ناگزیریم برای بحث تامین و سایر مسائلی که در تامین وجود دارد با هر سازنده‌ای کار کنیم که یکی از آنها حداقل کیفیت و دیگری کیفیتی مناسب در رنج بالا دارد. بنابراین ناهمگن بودن کیفیت قطعات باعث می‌شود در برخی موارد شاهد نوسان کیفیت در محصولات باشیم که این موضوع مشتریان را ناراضی می‌کند. اما قطعه‌ساز عنوان می‌کند که براساس الگوی استانداردی که خودروساز تعیین کرده تولید خود را انجام می‌دهد و قبل از اینکه در چرخه تولید قرار بگیرد، خودروساز قطعه را تایید می‌کند. آیا نظارتی بر عملکرد قطعه‌سازان وجود دارد؟
اینکه بخواهیم همه فرآیندها و قطعات را تحت نظارت و بازرسی داشته باشیم قابل عملیاتی شدن نیست و کار بسیار زمانبر و پرهزینه‌ای خواهد بود. نخستین مسئله، تعهد قطعه‌ساز و تعهد او به کیفیت است تا آنچه مدنظر خودروساز است عملیاتی شود. این مسئله از تامین مواد اولیه که این روزها به شدت با مشکلاتی در این زمینه مواجه هستیم، آغاز می‌شود و شامل نیروی انسانی، مهارت، فناوری و باقی عوامل می‌شود تا قطعه‌ای با کیفیت یا بی‌کیفیت تولید شود اما شاهدیم که بخشی از سازنده‌ها التزام لازم به کیفیت را ندارند بنابراین شاهد شوک‌ها و بحران‌هایی در فرآیندهای تولید هستیم که بیشتر در بخش قطعات رخ می‌دهد.
آیا امکان بازدیدهای دوره‌ای با هدف حذف قطعه‌سازان بی‌کیفیت از چرخه تولید وجود ندارد؟
این اقدام زمانبر است اما یکی از استراتژی‌هایی است که ایران‌خودرو دنبال می‌کند تا قطعه‌سازانی که توان بهبود وضعیت خود را از نظر فناوری ندارند از زنجیره تامین خود حذف کند اما جایگزین کردن قطعه‌ساز جدید ماه‌ها زمان می‌برد ضمن آنکه باید این خط تجهیز و امکانات و سرمایه‌گذاری‌های جدیدی انجام شود که همه این موارد زمانبر خواهد بود. بزرگترین مانع که ناگزیر می‌شویم با قطعه‌سازانی که آنها را قبول نداریم، کار کنیم محدودیت زمانی است. از سوی دیگر واردات برخی قطعات ضوابط و زمانبری خاص خود را دارد و ناگزیریم برای وارد کردن یک قطعه اصلی در برخی موارد تا یک سال زمان صرف کرده تا آن قطعات را جایگزین قطعات معیوب کنیم. بنابراین محدودیت‌هایی داریم که از دست رفتن زمان و طولانی شدن اجرای پروژه‌ها، بزرگترین عارضه آن است.
آیا برگزاری کلاس‌های آموزشی با هدف ارتقای کیفیت می‌تواند قطعه‌ساز را در مدار تولید خودروسازان قرار دهد؟
بخشی از مشکلات افزایش کیفیت قطعه‌سازان به نوسازی ماشین‌آلات و فناوری مرتبط است که این موضوع به دلایل مختلف ازجمله نبود بودجه و سرمایه لازم یا اجباری نبودن نوسازی، مغفول مانده و این امری نیست که با آموزش برطرف شود. صنعت خودرو صنعتی است که باید خود را به‌صورت مرتب چه در زمینه سیستم و چه در زمینه دانش و مهارت و چه در زمینه فناوری روزآمد نگاه دارد و به محض اینکه چند سال سکون اتفاق بیفتد، پیشبرد کار بسیار دشوار خواهد بود.
قطعه‌ساز عنوان می‌کند که جرایمی برای او پیش‌بینی شده و قراردادها یک طرفه و به نفع خودروساز است این موضوع را تایید می‌فرمایید؟
وقتی قطعه‌سازی خطای دانسته‌ای مرتکب می‌شود غیراز خودروساز مرجع دیگری قدرت برخورد با او را ندارد و برای نمونه سندیکایی که خودروساز، قطعه‌سازانی که ضوابط و استانداردهای لازم را رعایت نمی‌کنند به او معرفی کند، وجود ندارد. در این شرایط خودروساز می‌تواند در قراردادهای خود جریمه و حذف سازنده را لحاظ کند که البته هر دو این راهکارها هزینه‌هایی را برای خودروساز و کشور به همراه دارد و لازم است سیستم و قوانین به سمتی حرکت کند که این اتفاقات رخ ندهد.
بررسی میانگین کیفیت خودروها درحال‌حاضر در مقایسه با سال‌های گذشته یا حتی زمان تحریم‌ها نشان از چند درصد رشد یا کاهش دارد؟
در همه شاخص‌های کیفی داخل سازمانی و برون‌سازمانی بهبود قابل قبولی حاصل شده برای نمونه در شاخص IQS بین ۲۵ تا ۳۵درصد و در شاخص آدیت محصول بین ۲۰ تا ۲۵درصد بهبود کیفیت نسبت به سال گذشته حاصل شده و همچنین آدیت‌هایی که توسط شرکت رنو انجام می‌شود موید این مسئله است.
برنامه ایران‌خودرو برای افزایش کیفیت محصولات چیست؟ سرنوشت طرح ۷ ساله کیفیت خودرو به کجا رسید؟
این طرح از جمله طرح‌هایی است که در ستاد عالی کیفیت برنامه به برنامه پیگیری می‌شود. این ستاد با حضور مدیران ارشد ایران‌خودرو و مدیران عامل شرکت‌های تابعه و معاونان تشکیل و پیگیری می‌شود و موارد پیش‌بینی شده در این طرح نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این طرح بهبود کیفی محصول، بحث مجموعه‌ای و زیرساختی و همچنین نوسازی خطوط تولیدی در دستور کار قرار دارد و امسال بالغ بر ۱۴۰میلیارد تومان بودجه برای این موضوع تخصیص داده شده تا با اجرای پروژه‌های پیش‌بینی شده، مشکلات فرآیندی برطرف شود که نتیجه آن را در سال ۹۶ خواهیم دید. این بودجه امسال در ستاد عالی کیفیت برای برخی از فرآیندهای داخلی خودرو و همچنین تغییر در کیفیت محصولات برخی از ساپلایرها تخصیص داده شده است.
با وجود تاکید وزیر صنعت، معدن و تجارت مبنی بر افزایش کیفیت در شورای سیاست‌گذاری خودرو، آیا ایران‌خودرو برنامه و سقفی برای افزایش کیفیت محصولات خود تعیین کرده است؟
سالانه الزاماتی از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام می‌شود که خودروسازان ملزم به رعایت این هدف‌گذاری‌ها هستند و در جلسه شورای سیاست‌گذاری خودرو که با حضور وزیر صنعت، معدن و تجارت برگزار می‌شود نیز گزارش عملکردها در این باره تشریح و از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت رصد می‌شود.
تاکنون چند درصد از هدف‌گذاری انجام شده در زمینه افزایش کیفیت محصولات ایران‌خودرو امسال محقق شده است؟
در بیشتر محصولات توانستیم هدف‌گذاری انجام شده در زمینه افزایش کیفیت را تا به امروز محقق کنیم هرچند هدف‌گذاری‌های انجام شده تا پایان سال است و به نظر می‌رسد با روند فعلی، تمام اهداف پیش‌بینی شده ایران‌خودرو در زمینه افزایش کیفیت محقق شود.
یکی از مواردی که همواره مدنظر قرار می‌گیرد اختلاف کیفیت محصولات صادراتی با محصولات داخلی است. آیا این اختلاف را تایید می‌کنید؟
اینکه برای محصولات صادراتی از قطعات خاصی استفاده کرده یا از سازنده‌های خاصی قطعه دریافت می‌کنیم را تایید نمی‌کنیم اما در برخی مواقع مشتری اعلام می‌کند که سیستم الکتریکال خاصی مدنظر دارد که ما بر اساس قرارداد و خواست مشتری برای او تولید را انجام می‌دهیم. ضمن آنکه ماهیت صادرات این است که دقت و نگهداری بیشتری بر نحوه کنترل‌ها و بسته‌بندی‌ها شود زیرا برگشت یک خودرو صادراتی بسیار هزینه‌ساز است و طبعات آن به بازار لطمه می‌زند اما اینکه این تفاوت کیفیت معنادار باشد و از سیستم‌های خاصی استفاده شود را تایید نمی‌کنیم.
چگونه ممکن است خودرویی استانداردهای سخت‌گیرانه کشورهای صادراتی را پاس می‌کند اما در بازار داخل نارضایتی‌هایی به همراه دارد؟
این نارضایتی شاید ارتباط مستقیمی با استانداردها نداشته باشد و بخشی از آن به سلیقه‌ها و نیازها برمی‌گردد که باعث نارضایتی می‌شود اما اینکه تولید متفاوتی از نظر کیفیت داشته باشیم را تایید نمی‌کنیم زیرا خطوط متفاوتی برای تولید صادراتی وجود ندارد و همان خطوطی که محصولات داخلی روی آن تولید می‌شود برای محصولات صادراتی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در پایان چالش اصلی کیفیت در صنعت خودرو را چه می‌دانید؟
فراهم نبودن شرایط برای تامین قطعات یکنواخت، چالش اصلی کیفیت خودروسازان است. اگر تولید همگن باشد مشکلات کیفیتی خودروسازان به حداقل خواهد رسید و این اقدام تنها به عهده قطعه‌ساز و خودروساز نیست بلکه باید کل سیستم‌های درگیر در تامین قطعات اولیه بالاسری و در فرآیند قطعه‌سازی و بعد از آن خودروسازی، برای حل این مشکل برنامه‌ریزی کنند.