به گزارش خودرونگاران ، قانون ظروف مرتبط در علم فیزیک می‌گوید: سطح مایعات در چند ظرف مجزا، تا زمانی که آن ظروف از همدیگر مجزا و بدون ارتباط هستند، می‌تواند در ارتفاعات مختلف قرار گیرد. اما به محض برقراری اتصال بین ظروف، محتوای ظروفی که در ارتفاع بالاتر قرار دارند شروع به کاهش و سطح مایع موجود در ظروف دیگر بالا می‌رود تا آنجا که مایعات داخل همه ظروف هم‌سطح می شوند.
این موضوع در علم اقتصاد نیز به همین شکل و بر مبنای ظروف مرتبط برقرار است. اگر در یک سطح فشار زیاد شود، به دلیل وجود بازار مشترک و مبادلات ناشی از عرضه و تقاضا، این فشار به مرور زمان در ظروف دیگر نیز توزیع می شود.
لذا اگر کالایی برای یک قشر از جامعه گران شود، سبب بالاتر رفتن هزینه این قشر خواهد شد. آنها نیز با افزایش قیمت محصول خود، سبب انتقال هزینه به سطح بعدی و سطح بعدی نیز به سطح بعدی خود و به ترتیب و دومینو وار این سلسله ادامه می یابد تا آنجا که فشار این هزینه به همه اقشار وارد خواهد شد.
در اینجا به تصمیم اخیر دولت برای آزادسازی نرخ بنزین سوپر می پردازیم. گران شدن قیمت بنزین سوپر، سبب بالا رفتن هزینه برای افراد دارای خودرو خارجی خواهد شد چرا که کیفیت بنزین در خودروهای خارجی از اهمیت بالاتری نسبت به خودروهای ساخت داخل برخوردار است. افراد دارای این خودروها، معمولا دهک های بالای جامعه می باشند که توان ایجاد درآمد بالاتر را نیز دارند. لذا پس از افزایش هزینه بنزین خودرویشان، آنها مجبور به بالا بردن هزینه ارائه خدمات یا قیمت کالای خود خواهند شد. مشتریان آنها نیز که از همان دهک یا دهکهای بعدی می باشند، دچار افزایش هزینه می شوند و بالتبع هر کدام هزینه محصول خود را برای سایرین بالا می برند. این فرایند سلسله وار در همه دهک های جامعه ادامه می یابد. در نهایت دهک های آخر که توان انتقال را ندارند، ناخواسته متقبل تاثیر این افزایش هزینه خواهند شد. دهک های آخر معمولا، آسیب پذیرترین قشر جامعه هستند که سفره آنها هر روز در حال کوچکتر شدن است.
بررسی آمار ده ساله نرخ افزایش حقوق و نرخ تورم، نمایانگر آنست که اگر چه متوسط افزایش درآمد حقوق بگیران ۱۵ درصد بوده اما میانگین رشد تورم در این دوره، ۳۱ درصد بوده است و لذا توانایی خرید حقوق بگیران نصف شده است.
توجه به این نکته نیز ضروریست که رفع نیاز، دارای چهار حالت خود تولیدی، استعانت از دیگران، اعمال زور و مبادله است. لذا در هر کدام از چرخه های انتقال هزینه به قشر دیگر جامعه، اگر آن قشر نتواند فشار وارده را از روش مبادله یا روش خودتولیدی پوشش دهد، از این روال خارج می شود. معمولا در این شرایط افراد این قشر به سراغ افراد قشر پر درآمدتر از خود خواهند رفت تا به روش مبتنی بر استعانت از آنها یا اعمال زور اقدام نماید! این رفتار سبب افزایش آمار بی نظمی، فساد و ناامنی در جامعه خواهد شد.
بررسی رتبه شاخص بین المللی ادراک فساد ایران، نشان می دهد که رتبه کشورمان در سال ۲۰۲۳ در بین سایر کشورها، ۱۴۹ از ۱۸۰ بوده و طی ۱۴ سال گذشته، همواره امتیاز کسب شده در محدود نمره ۶ از ۲۰ بوده است.
کاهش صادرات نفت، افزایش هزینه جابجایی پول در فضای بین الملل، ممنوعیت واردات خودرو خارجی، افزایش هزینه دانشگاه، افزایش قیمت گازوئیل، گران شدن قیمت فولاد و
مثالهایی از این قبیل، اگرچه در وهله اول ممکن است که به نظرمان به ما مربوط نباشد، اما باید مطمئن باشیم بر اساس قانون ظروف مرتبط، ما هم دچار هزینه های ناشی از این افزایش قیمت ها خواهیم بود.
اکنون، اگرچه موضوع افزایش قیمت بنزین سوپر به نظر فقط متوجه اقشار پر درآمد است و ممکن است اقشار دیگر به آن بی تفاوت باشند، اما به زودی بر مبنای قانون ظروف مرتبط، همه مردم آثار گرانی آنرا در کوچکتر شدن سفره خود و نزول بیشتر ارزش‌های اخلاقی در جامعه حس خواهند نمود و این شتر گرانی بر در هر خانه ای خواهد خوابید.

فرهاد احتشام زاد
۲۸ آبانماه ۱۴۰۳