به گزارش خودرونگاران به نقل از مهر، در حالی که مصرف بنزین در تابستان امسال به بیش از 12.5 میلیارد لیتر رسیده است، آمارها نشان می‌دهد بیش از 22 میلیون دستگاه خودروی فرسوده در کشور در حال تردد هستند؛ ناوگانی که نه‌تنها مصرف سوخت را چند برابر افزایش می‌دهد، بلکه سهم عمده‌ای در آلودگی هوا و هزینه‌های اقتصادی کشور دارد.
طبق اعلام وزارت نفت، مصرف 12.5 میلیارد لیتر بنزین در سه ماه تابستان معادل حرکت 156 میلیارد کیلومتر با خودرویی است که به‌طور میانگین 8 لیتر در هر 100 کیلومتر می‌سوزاند؛ فاصله‌ای که 3.9 میلیون بار چرخیدن کامل به دور زمین را ممکن می‌کند.
برای درک بهتر این عدد، کافی است تصور کنیم 12.5 میلیارد لیتر بنزین را بخواهیم در بطری‌های معمولی آب معدنی با ظرفیت 1.5 لیتر ذخیره کنیم. در این صورت، بیش از 8 میلیارد و 300 میلیون بطری بنزین خواهیم داشت؛ عددی آن‌قدر بزرگ که اگر این بطری‌ها را پشت سر هم روی زمین بچینیم، چندین بار می‌توانند دور کره زمین را احاطه کنند.
به بیان دیگر، این میزان بنزین آن‌قدر زیاد است که می‌توان به هر انسان روی کره زمین تقریباً یک بطری بنزین ایرانی داد. وزن این حجم از بنزین نیز قابل‌توجه است؛ با در نظر گرفتن چگالی تقریبی 750 گرم در هر لیتر، مجموعاً بیش از 9 میلیون تُن بنزین در سه ماه تابستان در کشور مصرف شده است -معادل وزن 9 هزار برج ایفل یا بیش از 30 میلیون خودروی سواری.-
این حجم مصرف نه‌تنها بیانگر رشد بالای تقاضای سوخت در کشور است، بلکه نشان می‌دهد تا چه اندازه فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل و استفاده از خودروهای کم‌بازده در افزایش مصرف بنزین نقش دارند. هر خودروی فرسوده، به‌طور میانگین 2 تا 3 برابر بیش از خودروهای جدید سوخت مصرف می‌کند و سهم بالایی در انتشار آلاینده‌های خطرناک دارد.
نیمی از وسایل نقلیه کشور فرسوده‌اند
بر اساس آمارهای رسمی، در کشور 41 میلیون و 206 هزار وسیله نقلیه شامل خودرو، موتورسیکلت، کامیون، اتوبوس و ماشین‌آلات کشاورزی فعال هستند که از این میان 22 میلیون و 102 هزار دستگاه فرسوده به شمار می‌روند؛ یعنی بیش از 53 درصد ناوگان حمل‌ونقل کشور.
از این تعداد، 7.5 میلیون خودروی سواری، 11.3 میلیون موتورسیکلت، بیش از 2 میلیون وانت و 385 هزار تاکسی در وضعیت فرسوده قرار دارند. همچنین بیش از 59 هزار اتوبوس، 97 هزار مینی‌بوس و 214 هزار کامیون در سراسر کشور عملاً به پایان عمر فنی خود رسیده‌اند.
علاوه بر مصرف بالای سوخت، به گفته وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی، سالانه بیش از 40 هزار مرگ‌ومیر در کشور به دلیل آلودگی هوا و انتشار ذرات معلق رخ می‌دهد؛ بخشی از این آلودگی ناشی از خودروهای فرسوده و مصرف بالای سوخت‌های فسیلی است.
این وسایل نقلیه علاوه بر اثرات زیست‌محیطی، موجب اتلاف منابع ارزی، افزایش هزینه‌های سوخت، فشار بر بودجه یارانه‌ها و کاهش ایمنی جاده‌ها می‌شوند.
برنامه‌های دولت برای نوسازی ناوگان
در همین راستا، فرشاد مقیمی معاون وزیر صمت از ادامه روند اسقاط و نوسازی ناوگان خبر داده است؛ او به خبرنگار مهر گفت: در سال 1404 بیش از 116 هزار دستگاه خودرو در کشور اسقاط شده و این روند با هدف کاهش مصرف سوخت و آلایندگی‌ها با جدیت ادامه دارد. موضوع اسقاط تنها به خودرو محدود نیست و شامل شناورهای کشور نیز می‌شود که آیین‌نامه اجرایی آن به‌زودی در دولت تصویب خواهد شد.
مقیمی افزود: در بخش موتورسیکلت، تاکنون 13 هزار نفر از مالکان موتورهای فرسوده برای جایگزینی ثبت‌نام کرده‌اند. همچنین 832 راننده تاکسی برای دریافت تاکسی‌های برقی به بانک‌ها معرفی شده‌اند و به‌زودی شاهد ورود این ناوگان جدید خواهیم بود.
او همچنین از نوسازی بیش از 1,224 دستگاه اتوبوس بین‌شهری با همکاری وزارت راه و صندوق نوآوری و شکوفایی خبر داد و گفت: با اضافه شدن چند شرکت دیگر به طرح، پیش‌بینی می‌کنیم شمار اتوبوس‌های جایگزین تا 1,570 دستگاه افزایش یابد.
کارشناسان معتقدند تداوم روند کنونی مصرف سوخت و فرسودگی ناوگان، در سال‌های آینده به بحرانی در حوزه انرژی، آلودگی هوا و ایمنی حمل‌ونقل منجر خواهد شد. همچنین آنطور که وزارت نفت تاکید کرده است اگر روند رشد مصرف بنزین ادامه یابد، کمبود بنزین تا سال 1407 بیش از 16 میلیارد دلار در سال ارزبری خواهد داشت و مصرف بنزین به روزانه 170 میلیون لیتر می‌رسد.
از این رو، تسریع در اجرای برنامه‌های اسقاط، نوسازی ناوگان و حمایت از تولید خودروهای کم‌مصرف و برقی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.
اگر این روند با برنامه‌ریزی دقیق و هماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی ادامه یابد، می‌توان امیدوار بود که در آینده‌ای نه‌چندان دور، ناوگانی جوان، ایمن و پاک جایگزین ناوگان فرسوده امروز شود و مصرف سوخت کشور به سطحی پایدار و قابل‌مدیریت برسد.