به گزارش خودرونگاران به نقل از صمت ،درحال‌حاضر ایران‌خودرو و سایپا بیشترین سهم را از بازار خودرو داخلی می‌برند و دولت با در نظر گرفتن دیوار تعرفه و سخت‌گیری برای واردات خودرو، به حمایت از این خودروسازان برخاسته است اما خودروسازان کشور اگرچه از دوران تحریم آسیب دیده‌اند و به دلیل بدهی‌های بانکی و بدهی به قطعه‌سازان در شرایط خوبی به سر نمی‌برند اما نگاهی به رونمایی از محصولات جدید و همچنین خودروهایی که قرار است در همکاری‌های مشترک به تولید برسد، نشان می‌دهد برنامه‌ای برای ارائه محصول جدید در محدوده‌های قیمتی پایین ندارند. از سویی خودروسازان به تولید خودروهای قدیمی اصرار می‌ورزند و مذاکره آنها با خارجی‌ها برای ارائه محصولات ارزان‌قیمت به کندی پیش می‌رود.
به طور کلی بازار خودرو از جمله بازارهای جذاب هر کشور است که زیر ذره‌بین عموم مردم قرار گرفته و هر روز انتظارها از این بازار بیشتر می‌شود. این رویه در ایران نیز وجود دارد و امروز با پیشرفت فناوری و از سویی گشایش‌های برجامی، مشتریان ایرانی در انتظار ارائه محصولات جدید و متنوع از سوی خودروسازان داخلی و همچنین واردکنندگان خودرو هستند.
تنوع محصول بر مبنای تیراژ تولید
بر همین اساس در بخش تنوع محصول دو خودروساز بزرگ کشور به تولید خودروهای قدیمی، خودروهایی سواری که بیش از ۲۰ سال از عمر آنها می‌گذرد و استفاده از آنها در بیشتر کشورها منسوخ شده، محکوم هستند. آنطور که کارشناسان می‌گویند، یک خودرو عمر مفیدی معادل ۵ سال دارد و بعد از این مدت بهتر است از رده خارج شود؛ رویه‌ای که خودروسازان کشور آن را درپیش نگرفته و در ارائه محصولات متنوع کم‌کار هستند.
به گفته یک کارشناس خودرو برای ارائه محصولی جدید باید تیراژ آن درنظر گرفته شود. به‌طور کلی تیراژ اقتصادی یک محصول بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار دستگاه در سال است و برای نمونه شرکت ایران‌خودرو و سایپا با توجه به ظرفیت‌های موجود باید سالانه بین ۳ تا ۵ محصول جدید ارائه دهند.
فربد زاوه اظهار کرد: اگر عمر این محصولات ۶ سال باشد باید هر سال یا ۲ سال یک‌بار محصول خانواده جدید و گروه ارائه دهند و هر ۲ سال یک‌بار باید تغییرات پلتفرمی به وجوداید و هر ۵ سال پلتفرمی جدید ایجاد شود.
وی درباره عمر مفیدی که شرکت‌های خودروساز خارجی برای یک محصول درنظر می‌گیرند، گفت: خودروسازان خارجی بیشتر از ۷ سال از اتاق یک خودرو استفاده نمی‌کنند برای نمونه کره‌ای‌ها به مدت ۵ سال و ژاپنی‌ها و اروپایی‌ها بیش از ۷ سال اتاق یک خودرو را نگه نمی‌دارند و روی هر گروه خودرویی به طور معمول ۴مدل هاچ‌بک، اس‌یووی، استیشن واگن و صندوقدار ارائه می‌دهند. خودروسازان جهانی با تیراژ ۷۰۰ هزار دستگاه حدود ۶ تا ۷ مدل جدید تولید می‌کنند.
درحال‌حاضر که معامله با کشورهای خارجی آسان شده، خودروسازان داخلی که از محدودیت‌های تحریم آسیب دیده‌اند، برای متنوع کردن محصولات خود به همکاری با شرکت‌های خارجی چشم‌دوخته‌اند اما زاوه با انتقاد از این رویه معتقد است همکاری با خارجی‌ها جای خود را دارد اما برای تنوع محصول باید به توان متخصصان کشور تکیه کرد.
رقابت در بازار به چالش دیگری برای خودروسازان کشور تبدیل شده زیرا مشکلاتی از جمله تعیین قیمت دستوری و پایین بودن کیفیت به جای رقابت، رکود را به بازار خودرو کشانده است.
آنطور که این کارشناس خودرو می‌گوید برای برخورداری از بازاری رقابتی حضور نشان‌های مختلف الزامی است. به طور معمول سالانه حدود ۱۲محصول جدید چه به صورت وارداتی و چه ساخت داخل به بازار عرضه می‌شود. درحال‌حاضر بیش از ۵۰ نشان خودرویی در دنیا وجود دارد که اگر هر کدام سالی یک محصول جدید ارائه دهند، تنوع بسیار بالا خواهد بود. در بازار رقابتی در هر رده قیمتی یک یا دو محصول جدید وجود دارد.
به گفته زاوه، رقابتی‌ترین بازار خودرو دنیا در اختیار امریکا است زیرا هیچ دخالت دولتی در آن نیست. در ادامه ژاپن، اروپا و به تازگی چین بازارهای رقابتی دنیا را در اختیار دارند.
قیمت، مبنای بازار رقابتی
خودروهای قدیمی به دلیل نبود پلتفرم‌های جدید در کشور به تولید می‌رسد و خودروسازان داخلی امیدوارند در همکاری‌های مشترک و انتقال پلتفرم‌های خودروسازان خارجی، محصولاتی جدید به بازار ارائه دهند.
به گفته یک پژوهشگر صنعت خودرو، برای ارائه محصول جدید نیاز به پلتفرمی جدید است به‌گونه‌ای که روی هر پلتفرم امکان تولید ۱۵ مدل خودرو وجود دارد. از آنجایی که در ایران پلتفرم‌های خودرو قدیمی است و امکان اضافه کردن آپشن‌های جدید روی آن وجود ندارد، بنابراین ارائه محصول جدید روی این پلتفرم‌ها دشوار است.
بهاره عریانی که تنوع محصول را از پیش‌نیازهای بازار رقابتی نمی‌داند، به تعریف این بازار پرداخت و توضیح داد: تنوع محصول در ایجاد بازار رقابتی دخالتی ندارد بلکه قیمت‌ها در آن یکسان است. به طور کلی رقابت هنگامی در بازار به وجود می‌آید که چندین فروشنده محصولی همگن و مشابه را به فروش برسانند و در این شرایط قیمت‌ها باید یکسان باشد. شرط بقا در این بازار فروش محصول در رده قیمتی مشخص است در غیراین‌صورت مشتری ترجیح می‌دهد محصول را ارزان‌تر خریداری کند.
وی ادامه داد: شرکت‌های خارجی از جمله کیا و هیوندا عمری حدود ۳ تا ۵ سال را برای محصول خود تعریف می‌کنند در حالی که خودرویی مانند پراید بیش از ۲۰ سال است در ایران به تولید می‌رسد و اگر عمر مفید آن را ۵ سال درنظر بگیریم، در این مدت بیش از ۴ مدل خودرو جدید باید به جای پراید تولید می‌شد.
عریانی با بیان اینکه تنوع محصول زمانی اتفاق می‌افتد که خودروهای متنوع در رده‌های قیمتی مختلف ارائه شود، گفت: اگر یک کلاس قیمتی مورد توجه باشد و دیگر کلاس‌ها به ویژه رده‌های قیمتی پایین دور از مرکز توجه باشد، در این صورت تنوع محصول اتفاق نیفتاده است. بنابراین تنوع محصول تنها با ارائه محصول جدید اتفاق نمی‌افتد بلکه این خودروها باید در محدوده‌های قیمتی مختلف ارائه شده و با قدرت خرید مردم همخوانی داشته باشد.
بر پایه تحلیل این پژوهشگر صنعت خودرو، در بازار رقابتی ورود و خروج آسان است. در این بازار قیمت از سوی ارگانی مشخص تعیین نمی‌شود بلکه عرضه و تقاضا قیمت را مشخص می‌کند. در این بازار باید امکان فعالیت تولیدکننده داخلی و خارجی در کنار هم وجود داشته باشد. بنابراین این توضیحات نشان می‌دهد که تنوع محصول در رقابتی بودن بازار نقش اثرگذاری ندارد زیرا نقش‌آفرینی اصلی به عهده قیمت است؛ این شاخص‌ها در بازار خودرو ایران دیده نمی‌شود.
براساس این گزارش خودروسازان داخلی برای ارائه محصولات متنوع فاصله بسیاری با شرکت‌های خارجی دارند که انتظار می‌رود در همکاری مشترک با خودروسازان خارجی علاوه بر استفاده از توان متخصصان داخلی برای تنوع محصول، رویه آنها را درپیش گرفته و به صورت مداوم در صدد به روز کردن پلتفرم‌های خود باشند.