به گزارش خودرونگاران به نقل از صمت ، امروز برای کفش‌های ایمنی معدنکاران و دیگر مشاغلی که با خطر افت شی سنگین روی پا درگیر هستند به جای ساخت سرپنجه فلزی که برای استفاده‌کننده آن سنگین و انرژی‌سوز است، از مواد کامپوزیتی برای سبک‌سازی این سرپنجه‌ها استفاده می‌کنند. امروز مواد پلیمری درحال‌حاضر در صنایع بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. بحث این روزهای خودرو نیز سبک‌سازی آنهاست و برای تحقق این امر نیاز است تا قطعات مورد استفاده در آنها سبک شوند. فناوری که به تازگی در کشور مطرح شده است.
قطعه‌سازان در انتظار دستورالعمل
اسکندر نظری، یکی از فعالان صنعت قطعه‌سازی درباره روند سبک‌سازی قطعات خودروها در داخل گفت: قطعه‌سازان قطعات خودرو را براساس نقشه مشتری تولید می‌کنند بنابراین نمی‌توانند بدون سفارش در قطعات تغییراتی ایجاد کنند زیرا تغییر قطعه باید از سوی طراح خودرو انجام و به قطعه‌سازان ابلاغ شود. وی افزود: به‌طور نمونه در خودرو پراید تغییراتی رخ داد که تیبا حاصل آن است. بنابراین برای اعمال تغییرات بعد از ابلاغ خودروساز و سفارش ساخت قطعه، بر اساس استاندارد، نمونه آزمایشی تولید و اجازه ساخت صادر می‌شود. این فعال صنعت قطعه‌سازی در پاسخ به این پرسش صمت که آیا این برنامه از سوی خودروسازان به قطعه‌سازان اعلام شده است نیز گفت: هنوز خیر، اما در دنیا روش‌هایی وجود دارد که وزن خودرو را به حداقل کاهش می‌دهد. به‌طور نمونه از قطعاتی که از مواد کامپوزیت، آلومینیم، منیزیم یا نانو کامپوزیت ساخته شده استفاده می‌شود همانگونه که در مرسدس بنز نیز این موارد به کار می‌رود. نظری ادامه داد: برای این موضوع، خودروساز باید خواستار تغییراتی شده، قطعات را طراحی و به قطعه‌ساز سفارش ساخت بدهد. وی در پاسخ به این پرسش که این روند چه مدتی است که در کشورهای صاحبنام در صنعت خودرو در حال پیگیری است، عنوان کرد: حدود ۱۵سال است که در این کشورها برای اینکه شتاب خودرو بیشتر شده و مصرف سوخت کاهش یابد، برنامه سبک‌سازی خودرو دنبال می‌شود اما سبک‌سازی که از استحکام خودرو نکاهد. این فعال صنعت قطعه در ادامه توضیح داد: سایپا مرکز نوآوری در اختیار دارد که در طراحی و مسائل نوآوری فعال است و اگر بخواهد چنین اتفاقی به‌طور نمونه در خودروهای شرکت سایپا رخ دهد باید از مدیریت به این مرکز منتقل و سپس از این مرکز به قطعه‌سازان اعلام شود. وی درباره مدت زمان عملیاتی شدن این طرح پس از اعلام نیز گفت: به‌طور تقریبی ۲ سال زمان نیاز است تا طرح عملیاتی شود زیرا ابتدا باید قطعات طراحی و با روش جدید ساخته شده، سپس آزمایش شوند و بعد از اخذ تاییدیه جایگزین قطعات قبلی شوند.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا این مدت زمان مسئله‌ساز نخواهد بود، گفت: در ایران که مدل خودروها به زودی تغییر نمی‌کند مشکلی به وجود نخواهد آمد. در کشورهای صنعتی نیز روند کلی از ابتدا دیده شده و در طراحی‌های جدید این موضوع لحاظ می‌شود. بنابراین برای طرح‌های جدیدی که وارد بازار می‌شوند سبک‌سازی انجام شده است.
نظری درباره قطعاتی که قابلیت کاهش وزن دارند نیز اظهار کرد: قطعات زیادی به ویژه در بدنه، داخلی و خارجی قابلیت استفاده از مواد نانو کامپوزیت، آلومینیم، منیزیم و... دارند. به طور نمونه در گذشته سپر خودروها فلزی بود اما امروز از سپرهای پلیمری استفاده می‌شود که قابلیت تعویض دارند.
او با تاکید بر اینکه در کشورهای صاحبنام در این صنعت، قطعات بسیاری از خودرو سبک‌سازی شده است، اظهار کرد: در حال حاضر قطعه‌سازان دستورالعملی از سوی خودروسازان مبنی بر استفاده از روش‌های نوین در سبک‌سازی قطعات دریافت نکرده‌اند زیرا خودروساز قطعات مورد نظر را به همراه نقشه‌های آن سفارش می‌دهد و در این نقشه‌ها مشخص است که قطعات باید با چه ورقی، چه ضخامتی و با چه شکلی ساخته شود، بنابراین قطعه‌ساز ملزم به ساخت همان سفارش است.
دستاوردهای سبک‌سازی قطعات
آرش محبی‌نژاد، دبیر انجمن تخصصی صنایع همگن نیرو محرکه و قطعه‌سازی کشور در این زمینه گفت: کاهش مصرف سوخت بسته به عوامل مختلفی بستگی دارد و بحث‌های طراحی آیرودینامیک خودرو و طراحی جدید موتور به مراتب از وزن خودرو کاسته و در کاهش مصرف سوخت تاثیر بیشتری خواهد داشت.
وی ادامه داد: به‌طور نمونه ۴۰ تا ۵۰درصد وزن خودروهای امروز بیشتر از وزن پیکان است اما طراحی موتورهای این خودروها آیرودینامیک است و سیستم‌های گردنده آن به نحو مناسبی ضریب اصطکاک‌ها را به حداقل می‌رساند و در نتیجه مصرف سوخت کمتری از پیکان دارند در حالی‌که مصرف سوخت پیکان با وجود سبک‌تر بودن وزن بیشتر از خودروهای امروزی است.
وی تاکید کرد: پس شاید بتوان گفت مسئله وزن جزو شاخص‌های ۴ یا ۵ در بحث کاهش سوخت است.
این فعال صنعت قطعه عنوان کرد: البته در بحث سبک‌سازی قطعات خودرو جا دارد برخی قطعات سبک‌تر تولید شوند. به‌عنوان نمونه میل بادامک می‌تواند به روش به اصطلاح هالوتایت تولید شود که میل میانی توخالی است و نه تنها مواد کمتری در تولید و ساخت آن استفاده می‌شود بلکه وزن آن را نیز کاهش می‌دهد بدون اینکه مشکل فنی در خودرو ایجاد کند.
وی تاکید کرد: البته این امر تنها در بحث سوخت نیست بلکه از آن مهم‌تر کاهش قیمت و هزینه خودرو است. دبیر انجمن تخصصی صنایع همگن نیرو محرکه و قطعه‌سازی کشور در ادامه به برخی قطعات سنگین خودرو اشاره کرد و گفت: بعضی قطعات از جمله قطعات ایزولاسیون خودرو باید وزن بالایی داشته باشند زیرا اگر از وزن آن کاسته شود کیفیت عایقی آن در بحث صوت و حرارت افت پیدا می‌کند و عملکرد خودرو در این زمینه کاهش می‌یابد.
محبی‌نژاد معتقد است این تحلیل ابتدایی است که گفته شود برای کاهش مصرف سوخت باید وزن خودرو کاهش پیدا کند. در واقع با این نگاه به سراغ عامل دسته چندم رفته‌ایم. بحث طراحی آیرودینامیک خودرو به‌ویژه در سرعت بالا و نیز طراحی نیرو محرکه اعم از موتور، گیربکس و سیستم انتقال قوا همگی باید حداقل اصطکاک و حداکثر بازدهی را در خودرو داشته باشد.
وی در ادامه به مسئله طراحی موتور خودرو پرداخت و در این‌باره گفت: در طراحی موتورهای جدید با تعداد سوپاپ‌های بالاتر و شیوه سوخت‌رسانی و تزریق سوخت متفاوت به شدت مصرف سوخت را کاهش داده‌اند و همین امر است که می‌بینید یک مرسدس بنز با یک توربوشارژر قوی مصرف سوخت به مراتب کمتری دارد تا یک خودرویی که با نصف وزن این خودرو با موتور کاربراتور قدیمی در حال کار است.
او تاکید کرد: بنابراین در بحث سبک‌سازی قطعات در خودروها دلیل اصلی تنها کاهش مصرف سوخت نیست بلکه بحث شتاب و مانور بیشتر خودرو است. این مباحث را از این رو مطرح می‌کنم که تجربه فعالیت در مرکز تحقیقات و طراحی نوآوران خودرو داشته و در طراحی خودرو نیز پیشینه دارم.
عضو انجمن تحقیقات و توسعه ایران ادامه داد: بنابراین یکی از اثرات جانبی کاهش وزن خودرو کاهش سوخت است.
این فعال در صنعت قطعه افزود: اگر خودرو زیادی سبک شود و مرکز ثقل آن نسبت به شرایط خودرو درست طراحی نشود، مشکلات عدیده در پیچ‌ها و سرعت‌های بالا برای خودروسوار به وجود می‌آورد و خودرو تعادل نخواهد داشت.
وی در پاسخ به این پرسش که این مسئله در کشور چه زمانی عملیاتی می‌شود، گفت: این امر به طراحی خودرو برمی‌گردد و برای خودروساز بنا بر صلاحدید به‌طور قطع به صرفه نخواهد بود که خودرو سنگین تولید کند و پول مواد اولیه بیشتری بپردازد و اگر تاکید زیادی روی طراحی خودرو به شیوه‌های نوین وجود دارد دقیقا به همین دلیل است.