در مناطق آزاد خودروها‌ پلاک مخصوص این مناطق را دارند و اگر کسی بخواهد خودرویی را از خارج وارد و در آن مناطق استفاده کند، برای ورود آن به سرزمین اصلی باید پلاک خودرو را از مناطق آزاد به پلاک ملی تبدیل کند و هزینه ترخیص خودرو را بپردازد.

 

اما بسیار مشاهده شده صاحبان این خودروها با زیر پا گذاشتن مقررات نسبت به خروج خودروهای خود از این مناطق اقدام می‌کنند.

 

مناطق آزاد کدامند‌

 

در حال حاضر مناطق آزاد تجاری و صنعتی ایران شامل هفت منطقه می‌شود. کیش، قشم، چابهار، ارس، انزلی، اروند و ماکو مناطق آزاد موجود در ایران هستند.

 

خروج خودرو از مناطق آزادی مانند کیش و قشم به دلیل محصور بودن این مناطق در آب تا حدودی امکان‌پذیر نیست‌ اما سایر مناطق آزاد مانند انزلی به دلیل دسترسی به سایر مناطق کشور امکان تخلف را برای دارندگان خودرو فراهم می‌کند. براساس قانون در منطقه آزاد انزلی خودروها تا شعاع 55 کیلومتری حق تردد دارند یا در بعضی مناطق مانند منطقه آزاد ارس، خودروها می‌توانند از مرز منطقه تا مرکز آن تردد کنند.

 

محدوده تردد برخی مناطق آزاد

 

براساس قانون محدوده تردد ماشین‌ها در مناطق آزاد به ترتیب زیر است:

 

منطقه آزاد انزلی‌

 

1- مسیر رشت به رودبار بعد از امامزاده ‌هاشم

2- مسیر رشت به تالش نرسیده به سه راه اسالم

3- مسیر رشت به رودسر قبل از پلیس راه چابکسر

با توجه به اینکه تا فرودگاه سردار جنگل رشت جزو محدوده منطقه آزاد شده‌اند این محدوده‌ها در حال تغییر هستند و احتمال می‌رود این محدوده برای کل استان گیلان مجاز شود.

 

منطقه آزاد ارس‌

 

منطقه آزاد ارس در شمال‌غرب ایران در نقطه صفر مرزی در مجاورت با کشورهای ارمنستان، آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان استقرار یافته است.بر اساس مصوبه هیات وزیران در تاریخ 7/4/1384 به شماره 20708/ت530820 محدوده منطقه آزاد ارس شامل 9700 هکتار از اراضی منطقه می‌شد که براساس مصوبه جدید این هیات محترم در 14/9/1387، محدوده این منطقه به 51 هزار هکتار شامل بخش‌هایی از دو شهرستان جلفا و خداآفرین افزایش یافت.این محدوده ابلاغی در بخش متصل، محدوده اصلی را از 9700 به 20500 هکتار افزایش داده است و در سه بخش منفصل نیز قسمتی از شهرستان کلیبر به وسعت 24 هزار هکتار (موسوم به قلی بیگ لو) و اراضی اطراف سد خدا آفرین به وسعت 6100 هکتار و محدوده گمرک نوردوز (مرز ایران با ارمنستان) به وسعت 240 هکتار جمعا به وسعت 51 هزار هکتار کل محدوده منطقه آزاد ارس را تشکیل می دهد.

 

منطقه آزاد اروند‌

 

تردد خودروهای با شماره منطقه آزاد تجاری- صنعتی اروند برای ساکنان شهرستان‌های آبادان و خرمشهر و اشخاص حقوقی مستقر در شهرستان‌های یاد‌شده طبق مصوبه هیات محترم وزیران و این دستورالعمل مجاز خواهد بود.

ماده ۵‌) محدوده مرکز استان‌

1- تا پلیس‌راه اهواز ابتدای

محور اندیمشک‌

2- تا پلیس‌راه اهواز ابتدای محور رامهرمز‌

3- تا پلیس‌راه اهواز ابتدای محور ماهشهر (اتوبان اهواز- ماهشهر‌)

4- تا ابتدای محور ملاثانی تقاطع کمربندی شمالی اهواز‌

5- تا کیلومتر ۵ جاده اهواز- حمیدیه‌

ماده ۶‌) تردد به مرکز استان‌

مسیر حرکتی خودروهای با پلاک منطقه آزاد اروند تا مرکز استان در سامانه GPS تعریف شده‌ که به صورت روزانه توسط گمرک سازمان منطقه آزاد اروند کنترل و ره‌گیری می‌شود. لذا تردد خودرو فقط تا مرکز استان (اهواز) و مسیر آن طبق تعریف ماده (۵) و نقشه طراحی شده در سیستم GPS خواهد بود.

 

تبصره «یک»‌: چنانچه صاحب خودرو از مسیر ترددی خارج شود، تخلف محسوب و با متخلفین طبق مقررات رفتار خواهد شد.

 

تبصره «۲»‌: مسیرهای تردد به مرکز استان فقط محورهای آبادان- اهواز و خرمشهر- اهواز می‌باشد.

 

ماده ۷ ) خروج بدون مجوز از محدوده مصوب، همچنین ایجاد اختلال (تعمدی) در سیستم GPS خودرو علاوه بر خسارت نقدی موجب خواهد شد که در طی حداکثر دو مرتبه ارتکاب جرم، امتیاز خودرو و بهره‌برداری از تسهیلات به طور کامل لغو شود.

 

منطقه آزاد ماکو

 

با توجه به اینکه محدوده منطقه آزاد ماکو تا سه راهی نازک (‌بخش ارس‌) است می‌توان گفت محدوده مجاز تردد خودروهای منطقه آزاد ماکو تا محدوده منطقه حفاظت‌شده مراکان (‌بعد از قره ضیاءالدین‌) است.

 

در مناطق آزاد خودروها پلاک مخصوص این مناطق را دارند و اگر کسی بخواهد خودرویی را از خارج وارد و در آن مناطق استفاده کند برای ورود آن به سرزمین اصلی باید پلاک خودرو را از منطقه آزاد به پلاک ملی تبدیل کند و هزینه ترخیص خودرو را بپردازد.

 

شرکت‌های واردکننده خودرو محدودیت واردات ندارند

 

اما به کرات مشاهده شده حتی خودروهای این مناطق سر از مناطق دیگر درآورده‌اند تا جایی که تعجب عمومی را برانگیخته‌اند.

 

در حال حاضر امکان خرید و پلاک‌گذاری یک دستگاه در سال برای هر شخص حقیقی و حقوقی وجود دارد. اما برای شرکت‌های واردکننده خودرو محدودیتی وجود ندارد.بعد از خرید خودرو و حمل به گمرک، خودرو برای مناطق آزاد پلاک‌گذاری می‌شود. ثبت سفارش‌ در مناطق آزاد با خودروهای ملی متفاوت است و نیاز به کارت بازرگانی برای ورود خودرو با مصارف شخصی نیست و هر شخصی می‌تواند سالانه یک خودرو وارد کند. عوارض ورود خودرو در کنار هزینه‌های دیگر مانند بیمه شخص ثالث، بیمه تضمین، جی‌پی‌اس، پلاک‌گذاری، انبار‌داری و... هم وجود دارد.

 

برای تبدیل پلاک منطقه آزاد به پلاک ملی باید هزینه‌های ترخیص پلاک ملی پرداخت شود، مالیات و عوارض خروج از مناطق آزاد و... برعهده مالک خودرو است. براساس قانون خودروهای بالای 2500 سی‌سی هم مرخصی تعلق نمی‌گیرد و خودروهای کروکی هم شماره‌گذاری نمی‌شوند.

 

مرخصی موقت چگونه است‌

 

برای خروج از منطقه آزاد با توجه به محدوده‌های مشخص‌شده این امکان تنها در صورت اخذ مرخصی موقت امکان‌پذیر است که بعد از طی شدن مراحل اداری و گرفتن پلاک گذر موقت، خودرو قادر به تردد در سایر نقاط خارج از محدوده هم هست.

 

اما اخیرا مشاهده شده بسیاری از خودروها حتی مرخصی موقت هم ندارند. در این حال این گمان که این خودروها توسط نمایندگی‌ها وارد می‌شوند بیشتر قوت می‌گیرد. براساس قانون خودروهایی که توسط نمایندگی‌ها عرضه می‌شوند در صورت ورود از طریق اشخاص حقیقی یا شرکت‌های نمایشگاهی باید عوارض تعیین‌شده را بپردازند.

 

قانون چه می‌گوید

 

قانون می‌گوید گمرک سازمان در مناطق متصل به سرزمین اصلی تضمین لازم را طی تعهدنامه رسمی از صاحبان خودرو اخذ می‌نماید تا در صورت تخلف از ضوابط مزبور و خروج غیرمجاز از محدوده قانونی برای جلوگیری از تضییع احتمالی حقوق دولت اقدامات قانونی را به عمل آورد .

صاحبان خودروهای فوق موظفند هرشش ماه یک‌بار ضمن مراجعه به گمرک سازمان به همراه خودروی خود گواهی لازم را اخذ کنند.

 

صاحب خودرو موظف است طی تعهدنامه رسمی این اختیار را به سازمان بدهد که در صورت تخلف از مقررات مربوطه نسبت به ضبط مبالغ تضمین‌های اخذ شده و ممانعت از تردد خودرو طی مواعید یادشده اقدام کند.به منظورکنترل تردد خودروهای شماره‌‌گذاری شده در منطقه در محدوده مصوب دستگاه جی‌پی‌اس روی کلیه خودروها نصب و هزینه نصب دستگاه جی‌پی‌اس از متقاضیان اخذ خواهد شد .

 

سازمان می‌بایست از صاحبان خودرو تعهد لازم مبنی بر توجه به حدود محدوده قانونی و حفظ و نگهداری دستگاه مزبور اخذ نماید.

 

کلیه خودروهای شماره‌‌گذاری شده در منطقه که در شعاع مجاز و در داخل محدوده منطقه آزاد تردد می‌کنند ملزم به رعایت قوانین، مقررات و آیین‌نامه‌های راهنمایی و رانندگی و ضوابط زیست‌محیطی داخل کشورند.

 

در صورتی که خودروی شماره‌‌گذاری شده در منطقه از شعاع تردد مجاز خارج شده و طبق عملکرد دستگاه جی‌پی‌‌اس منصوب روی خودرو متوقف شود حسب قرارداد فی مابین سازمان منطقه و دارنده خودرو، مالک خودرو برای اولین بار ملزم به پرداخت مبلغ پنج میلیون ریال جریمه و برای باردوم، خودرو برای مدت یک‌ماه متوقف و مجاز به تردد نخواهد بود و برای بار سوم ضمن توقف و ابطال مجوز، فرد خاطی مجاز به ارائه درخواست برای ورود خودروی ساخت خارج ازکشور به داخل منطقه نخواهد بود.هرگونه فروش یا واگذاری خودرو منوط به اخذ موافقت گمرک سازمان و راهنمایی و رانندگی منطقه است. بدیهی است نقل و انتقال پلاک و خودرو باید در دفاتر اسناد رسمی به ثبت برسد .چنانچه خودرو در اثر سانحه یا استهلاک قابل استفاده نباشد، صاحب آن مکلف است مراتب را به گمرک سازمان و راهنمایی و رانندگی منطقه اعلام کند. واحدهای مزبور ضمن بررسی سوابق و در صورت انطباق کامل مشخصات خودرو با اسناد و مدارک مربوط، اقدامات قانونی لازم را معمول نموده و مراتب را صورتمجلس می‌نماید. یک نسخه از صورتمجلس مذکور به صاحب خودرو تسلیم و نسخه دیگر جهت ضبط در سابقه، به گمرک منطقه ارسا‌ل می‌گردد .

 

برای خروج از محدوده قانونی منطقه و ورود به سرزمین اصلی، در اجرای مقررات صادرات و واردات و قانون امور گمرکی، صاحبان خودرو موظفند به گمرک منطقه مراجعه و مجوز لازم را اخذ و سپس مبادرت به خروج از محدوده مورد نظر کنند. در صورت تخلف از مقررات جاری، صاحبان خودرو طبق موازین قانونی پاسخگو بوده و سازمان هیچ‌گونه مسوولیتی دراین زمینه

نخواهد داشت .

 

وقتی قانون دور زده می‌شود!

 

حال پرسش این است که خودروهای رها و آزاد مناطق آزاد در سایر مناطق براساس چه معیاری آزادند؟

 

آیا صاحبان خودرو اعم از حقیقی یا حقوقی یا شرکت‌های واردکننده آن مجوز قانونی لازم را اخذ کرده‌اند یا با دور زدن قانون یا احیانا با مجاب کردن برخی افراد قانون‌گریز در ارگان‌ها و دستگاه‌ها و سازمان‌های ارائه‌دهنده مجوز، با خیالی راحت و آسوده خودروهای خود را خارج از محدوده مجاز وارد می‌کنند به طوری که کسی هم نتواند به آنها گیر قانونی بدهد؟

 

قدرت‌نمایی برای خودروسازان داخلی

 

آیا جولان خودروهای خارجی مدل بالا در خارج از مناطق آزاد نمی‌تواند برای خودروسازان داخلی یک قدرت‌نمایی یا حتی تهدید باشد؟

 

عدم پرداخت عوارض لازم به دولت در شرایط سخت رکود اقتصادی که یکی از منابع مهم درآمدزایی کشور پرداخت مالیات و عوارض است، آیا دهن‌کجی به مردم نیست؟