به گزارش خودرونگاران به نقل از شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران ، به همین منظور در آستانه روز ملی هوای پاک، با حسین کهتری، مدیر بازرسی سایت و عملیات شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران، به گفتگو پرداختیم. این مصاحبه، با هدف بررسی اهمیت روش‌های بازرسی و تست در صنایع نفت و پتروشیمی و تأثیر آنها بر کیفیت محیط زیست و استانداردهای لازم صورت گرفت. در این گفت‌وگو به واکاوی چالش‌ها، فرصت‌ها و برنامه‌های آینده در این حوزه خواهیم پرداخت که می‌تواند به تازگی‌های مثبت در بهبود کیفیت هوا و کاهش آسیب‌های زیست‌محیطی منجر شود.
با ما همراه باشید تا از تجربیات و دیدگاه‌های ایشان بهره‌مند شویم.
– لطفاً از اهمیت و اهداف تست و بازرسی در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و پالایشگاه برای ما بفرمایید؟
تست و بازرسی در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و پالایشگاه‌ها و همچنین فعالیت‌های حوزه بازرسی سایت و عملیات نقش بسیار حیاتی در تضمین ایمنی، کیفیت و عملکرد بهینه تجهیزات و فرآیندها دارند. این فعالیت‌ها شامل مراحل مختلفی مانند بازرسی‌های دوره‌ای، ارزیابی سلامت تجهیزات، تست‌های فشار، تست‌های غیرمخرب(NDT) و بررسی شرایط عملکرد سیستم‌ها می‌شوند.
این فرآیند اهداف بسیاری را به دنبال دارد که از اصلی‌ترین آنها عبارتند از:
1- ایمنی: بازرسی‌ها و تست‌ها کمک می‌کنند تا خطرات احتمالی مانند نشت مواد شیمیایی، آتش‌سوزی، و انفجار شناسایی شوند و از بروز حوادث جلوگیری گردد.
2- عملکرد بهینه: از طریق بازرسی و تست تجهیزات، مشکلات عملکردی شناسایی و رفع می‌شوند که در نتیجه باعث بهبود کارایی و کاهش هزینه‌های نگهداری می‌شود.
3- رعایت استاندارد‌ها و مقررات: بازرسی‌ها باید با استاندارد‌ها و مقررات صنعتی همخوانی داشته باشند تا از تطابق فرآیندها با الزامات قانونی اطمینان حاصل شود.
4- پیشگیری از خرابی‌های غیرمنتظره: انجام بازرسی‌ها و تست‌های پیشگیرانه باعث شناسایی خرابی‌های بالقوه و جلوگیری از توقف‌های غیرمنتظره تولید می‌شود.
در مجموع، بازرسی‌ها و تست‌ها در پالایشگاه‌ها نقش کلیدی در ارتقاء ایمنی، بهره‌وری، و حفظ سلامت کارکنان و محیط زیست ایفا می‌کنند.
– آیا تست‌ها و بازرسی‌های انجام‌شده از تجهیزات در پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها می‌توانند به بهبود کیفیت هوای پاک کمک کنند؟ چگونه؟
بله، تست‌ها و بازرسی‌های انجام‌شده از تجهیزات در پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها می‌توانند به بهبود کیفیت هوای پاک کمک کنند. این فرآیندها به شناسایی و رفع مشکلاتی که ممکن است منجر به انتشار آلاینده‌ها به محیط زیست شوند، می‌پردازند و در نتیجه می‌توانند به کاهش آلودگی هوا کمک کنند. تست‌ها و بازرسی‌ها می‌توانند از طریق موارد زیر مؤثر باشند:
۱- شناسایی و جلوگیری از نشت گاز‌های مضر
یکی از اهداف اصلی بازرسی‌ها، شناسایی نشت‌های گاز‌های مضر مانند متان، آمونیاک، سولفید هیدروژن، و دی‌اکسیدکربن است که می‌توانند از تجهیزات و لوله‌ها نشتی پیدا کنند. بازرسی‌های منظم و تست‌های فشار در خطوط لوله، مخازن، پمپ‌ها و دیگر تجهیزات می‌توانند نشت‌های گاز‌های مضر را شناسایی کرده و از انتشار آنها به جو جلوگیری کنند.
2- کنترل انتشار آلاینده‌ها از سیستم‌های احتراق
در پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها، سیستم‌های احتراق مانند کوره‌ها و دیگ‌های بخار ممکن است آلاینده‌هایی مانند اکسید‌های نیتروژن (NOx) و دی‌اکسیدکربن (CO۲) تولید کنند. تست‌های مربوط به کارکرد بهینه این سیستم‌ها و تنظیم درست سوخت، می‌توانند به کاهش انتشار آلاینده‌ها کمک کنند. بازرسی‌های دوره‌ای از این سیستم‌ها همچنین به جلوگیری از سوختن ناکامل سوخت‌ها و کاهش آلودگی‌های هوا میانجامد.
3- بازرسی و نگهداری سیستم‌های تصفیه هوا
در پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها، سیستم‌های تصفیه هوا مانند فیلتر‌ها و سیستم‌های جذب آلاینده‌ها باید به طور منظم بازرسی و نگهداری شوند. این تجهیزات به کاهش آلاینده‌های مضر مانند ذرات معلق، گاز‌های سمی و ترکیبات آلی فرار(VOCs) کمک می‌کنند. بررسی و تعمیر به موقع این سیستم‌ها باعث اطمینان از عملکرد صحیح آنها و کاهش میزان آلاینده‌ها در هوای محیط می‌شود.
4- کنترل انتشار VOCs (ترکیبات آلی فرار)
ترکیبات آلی فرار می‌توانند به عنوان آلاینده‌های خطرناک در هوا شناخته شوند. بازرسی‌های دقیق و تست‌های مربوط به سیستم‌های تخلیه گاز‌ها و بخارات در پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها می‌تواند به شناسایی منابع تولید VOCs و رفع مشکلاتی که منجر به انتشار آنها به هوا می‌شود، کمک کند.
5- پیشگیری از خرابی تجهیزات و کاهش اختلالات
با انجام بازرسی‌های منظم از تجهیزات مختلف مانند پمپ‌ها، کمپرسور‌ها و بویلر‌ها، می‌توان از خرابی‌های غیرمنتظره که ممکن است منجر به انتشار آلاینده‌ها یا نشت مواد شیمیایی به هوا شود، جلوگیری کرد. تعمیرات به موقع و بهینه باعث کاهش خطرات محیطی و حفظ کیفیت هوای اطراف می‌شود.
6- رعایت استاندارد‌ها و مقررات زیست‌محیطی
تست‌ها و بازرسی‌ها معمولاً طبق استاندارد‌ها و مقررات زیست‌محیطی انجام می‌شوند که به کاهش اثرات منفی بر محیط زیست و بهبود کیفیت هوا کمک می‌کنند. این فرآیندها اطمینان می‌دهند که فعالیت‌های صنعتی در پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها به حداقل آلودگی محیطی منجر شود.
در نهایت تست‌ها و بازرسی‌های منظم در پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها با کمک به شناسایی مشکلات و اطمینان از عملکرد صحیح سیستم‌ها و تجهیزات، نقش مهمی در جلوگیری از انتشار آلاینده‌ها و بهبود کیفیت هوای پاک دارند. این فعالیت‌ها به حفظ محیط زیست و ایمنی کارکنان کمک می‌کنند و از بروز آلودگی‌های شدید هوا جلوگیری می‌کنند.
– در ارزیابی تأثیرات صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و پالایشگاه‌ها بر کیفیت هوا از چه معیار‌هایی استفاده می‌کنید؟
ارزیابی تأثیرات صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و پالایشگاه‌ها بر کیفیت هوا شامل بررسی‌های دقیقی است که به شناسایی و اندازه‌گیری آلاینده‌ها و اثرات منفی بر محیط زیست و سلامت انسان‌ها می‌پردازد. در این ارزیابی‌ها از معیار‌های مختلفی استفاده می‌شود که برخی از مهم‌ترین آنها عبارتند از:
1- اندازه‌گیری آلاینده‌ها
این معیار به اندازه‌گیری مقادیر مختلف آلاینده‌ها در هوا می‌پردازد که توسط فرآیند‌های تولیدی در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و پالایشگاه‌ها منتشر می‌شود. این آلاینده‌ها شامل گاز‌های گلخانه‌ای و آلاینده‌های سمی می‌باشند. مهم‌ترین آلاینده‌ها عبارتند از: دی‌اکسیدکربن، اکسید‌های نیتروژن، اکسید‌های گوگرد، ترکیبات آلی فرار و ذرات معلق
2- مطالعه مدل‌سازی انتشار
این مدل‌ها برای پیش‌بینی و تجزیه و تحلیل نحوه پراکندگی آلاینده‌ها در هوا استفاده می‌شوند. با استفاده از این مدل‌ها می‌توان تأثیرات انتشار آلاینده‌ها را بر کیفیت هوا در مناطق مختلف بررسی کرد. این مدل‌ها بر اساس ویژگی‌های جوی، مکان انتشار و نوع آلاینده‌ها طراحی می‌شوند و به ارزیابی میزان آلودگی هوا و پتانسیل خطرات به سلامت انسان و محیط زیست کمک می‌کنند.
3- آستانه‌های مجاز آلاینده‌ها
هر کشور و سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان بهداشت جهانی (WHO) و سازمان حفاظت محیط زیست ایالات متحده (EPA) استاندارد‌هایی برای مقادیر مجاز آلاینده‌ها در هوا دارند. این معیار‌ها به ارزیابی میزان آلودگی هوا کمک می‌کنند و صنایع باید اطمینان حاصل کنند که آلاینده‌های منتشر شده از فرآیند‌های تولیدی از حد مجاز تجاوز نکند.
4- اندازه‌گیری سطح غلظت آلاینده‌ها
بررسی غلظت آلاینده‌ها در نقاط مختلف جغرافیایی (به ویژه در نزدیکی صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و پالایشگاه‌ها) از دیگر معیار‌های مهم ارزیابی است. این اندازه‌گیری‌ها شامل سنجش میزان آلاینده‌ها در هوا به صورت روزانه، ماهانه و سالانه می‌شود و می‌تواند نشان‌دهنده تأثیرات بلندمدت آلودگی در سطح منطقه باشد.
5- اثر بر سلامت انسان
ارزیابی تأثیر آلاینده‌ها بر سلامت انسان‌ها یکی از معیار‌های کلیدی است. آلودگی هوا می‌تواند به مشکلات تنفسی، بیماری‌های قلبی، سرطان و اختلالات دیگر در انسان‌ها منجر شود. ارزیابی‌های بهداشتی معمولاً با استفاده از داده‌های مربوط به غلظت آلاینده‌ها، اطلاعات پزشکی و اپیدمیولوژی انجام می‌شوند تا خطرات بهداشتی ناشی از آلودگی هوا اندازه‌گیری شود.
6- اثر بر اکوسیستم‌ها
صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و پالایشگاه‌ها می‌توانند تأثیرات منفی بر اکوسیستم‌ها داشته باشند، از جمله تخریب گیاهان و خاک‌ها به دلیل آلودگی هوا و باران‌های اسیدی. ارزیابی‌های زیست‌محیطی شامل بررسی اثرات آلودگی هوا بر سلامت گیاهان، آب‌های سطحی و زیستگاه‌های طبیعی است.
– آیا برنامه‌ای برای توسعه تست‌ها و بازرسی‌های جدید در راستای بهبود کیفیت هوای پاک و جلوگیری از آلودگی دارید؟
بله، برنامه‌ریزی برای توسعه تست‌ها و بازرسی‌های جدید به منظور بهبود کیفیت هوای پاک و جلوگیری از آلودگی در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و پالایشگاه‌ها بسیار ضروری است. در این راستا می‌توان اقدامات مختلفی را در نظر گرفت که به طور مستقیم به کاهش آلودگی هوا و ارتقای استانداردهای زیست‌محیطی کمک می‌کنند. برخی از این برنامه‌ها شامل موارد زیر است:
1- توسعه تست‌های غیرمخرب پیشرفته (Advanced Non-Destructive Testing)
استفاده از روش‌های پیشرفته تست غیرمخرب مانند دوربین‌های حرارتی، شبیه‌سازی‌های دیجیتال و حسگر‌های پیشرفته برای شناسایی نشت گاز‌ها و دیگر آلاینده‌ها می‌تواند به بهبود دقت و کاهش انتشار آلاینده‌ها کمک کند. این فناوری‌ها امکان نظارت مداوم و دقیق‌تر بر سیستم‌ها و تجهیزات را فراهم می‌آورند و کمک می‌کنند تا مشکلات به موقع شناسایی و رفع شوند.
2- استفاده از سیستم‌های پایش آنلاین کیفیت هوا
توسعه و گسترش سیستم‌های پایش آنلاین کیفیت هوا در اطراف پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها می‌تواند به شناسایی و ردیابی لحظه‌ای آلاینده‌ها کمک کند. این سیستم‌ها به طور خودکار داده‌های مربوط به غلظت آلاینده‌ها را جمع‌آوری کرده و به تیم‌های مدیریتی و نظارتی ارسال می‌کنند. این اقدام به پیش‌بینی بهتر وضعیت هوا و جلوگیری از آلودگی‌های خطرناک کمک می‌کند.
3- گسترش برنامه‌های بازرسی‌های محیطی و استفاده از حسگر‌های قابل حمل
یکی از برنامه‌ها می‌تواند گسترش بازرسی‌های محیطی با استفاده از حسگر‌های پیشرفته قابل حمل باشد که قادر به شناسایی آلاینده‌ها در مناطق مختلف به صورت دقیق و سریع هستند. این حسگر‌ها می‌توانند در مناطق مختلف پیرامون پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها نصب شوند و داده‌های لحظه‌ای و مستمری از آلاینده‌ها جمع‌آوری کنند.
4- آموزش و بهبود فرهنگ ایمنی و زیست‌محیطی
علاوه بر توسعه تکنولوژی‌ها و تست‌ها، آموزش کارکنان و کارفرمایان و بهبود فرهنگ ایمنی و محیط زیستی در صنایع نفت و گاز می‌تواند نقش بسیار مهمی در جلوگیری از آلودگی و بهبود کیفیت هوا ایفا کند.
برنامه‌های آموزشی مداوم برای آشنایی کارکنان و کارفرمایان با استانداردهای زیست‌محیطی و نحوه اجرای تست‌های دقیق‌تر می‌تواند موجب کاهش اشتباهات انسانی و بهبود کیفیت کار شود.
– به نظر شما آینده صنعت نفت و پتروشیمی در زمینه رعایت استانداردهای زیست‌محیطی چگونه خواهد بود؟
آینده صنعت نفت و پتروشیمی در زمینه رعایت استانداردهای زیست‌محیطی به شدت تحت تأثیر تحولات فناوری، تغییرات مقررات محیطی و فشار‌های اجتماعی قرار خواهد گرفت. با توجه به افزایش نگرانی‌های جهانی درباره تغییرات اقلیمی و اثرات منفی آلودگی صنعتی بر محیط زیست و سلامت انسان‌ها، این صنایع مجبور خواهند بود به سمت رعایت استانداردهای زیست‌محیطی پیشرفته‌تر و استفاده از فناوری‌های نوین حرکت کنند. در این راستا، چندین روند کلیدی را می‌توان پیش‌بینی کرد، از قبیل:
1- افزایش فشار‌های قانونی و نظارتی
به طور فزاینده‌ای قوانین و مقررات زیست‌محیطی سخت‌گیرانه‌تری در سطح ملی و بین‌المللی برای صنایع نفت و پتروشیمی وضع خواهد شد. این قوانین نه تنها به محدودیت‌های آلایندگی و انتشار گاز‌های گلخانه‌ای پرداخته، بلکه به رعایت استانداردهای دقیق‌تری برای مدیریت منابع و دفع پسماند‌ها نیز خواهند پرداخت.
2- گسترش بهره‌برداری از انرژی‌های تجدیدپذیر در فرآیند‌های تولید
در آینده، صنایع نفت و پتروشیمی ممکن است به تدریج از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشیدی، بادی و زمین‌گرمایی برای تأمین انرژی مصرفی خود بهره‌برداری کنند. این امر به کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و کاهش انتشار آلاینده‌ها کمک خواهد کرد. در حال حاضر، برخی از شرکت‌های بزرگ نفتی در حال سرمایه‌گذاری در پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر هستند و این روند در آینده به شکل گسترده‌تری ادامه خواهد داشت.
3- تقویت مسئولیت اجتماعی و شفافیت
صنایع نفت و پتروشیمی تحت فشار بیشتری برای پذیرش مسئولیت اجتماعی خود و گزارش شفاف از عملکرد زیست‌محیطی خواهند بود. مصرف‌کنندگان، سرمایه‌گذاران و سازمان‌های زیست‌محیطی به طور فزاینده‌ای خواستار اطلاعات دقیق و شفاف از اثرات زیست‌محیطی این صنایع هستند. به این ترتیب، شرکت‌ها برای حفظ اعتبار و دستیابی به بازار‌های جدید، مجبور خواهند شد به مسئولیت‌های اجتماعی خود توجه بیشتری داشته باشند و استانداردهای زیست‌محیطی را رعایت کنند.
4- تحول در فرآیند‌های پالایش و پتروشیمی
پالایشگاه‌ها و صنایع پتروشیمی به سمت فرآیند‌های کم‌کربن‌تر و انرژی‌بر کمتری حرکت خواهند کرد. این به معنای تغییرات گسترده در نحوه تولید محصولات نفتی و شیمیایی است.
5- آموزش و فرهنگ‌سازی در سطح جهانی
با توجه به تغییرات اقلیمی و بحران‌های زیست‌محیطی، آموزش و فرهنگ‌سازی در سطح جهانی اهمیت بیشتری خواهد یافت. شرکت‌های نفتی و پتروشیمی به تدریج به مسئولیت‌های خود در قبال محیط زیست بیشتر توجه خواهند کرد و به کارکنان و مدیران خود آموزش‌های گسترده‌تری در زمینه رعایت استانداردهای زیست‌محیطی و توسعه پایدار ارائه خواهند داد.